Hoe weet ik of ik wel cholesterolremmers nodig heb?
Cholesterolremmers of statines behoren al jaren tot de meest genomen geneesmiddelen in ons land. Toch zijn er ook nadelen aan verbonden. Het Federaal Kenniscentrum voor de Gezondheidszorg (KCE) werkte nu een nieuwe beslissingshulp uit die huisartsen en patiënten moeten helpen bij de juiste keuze.
Naar schatting 1,5 miljoen landgenoten slikt vandaag een cholesterolremmer. Ongeveer een kwart van alle 40- plussers neemt de medicatie. Die zijn volgens het Kenniscentrum erg nuttig om het cholesterolgehalte te verlagen bij mensen die een ernstig hart- en vaatprobleem hebben, (zoals een hartinfarct, beroerte...) . Ze pakken via de statines wel degelijk hun risico op herval aan door het cholesterolgehalte sterk te verlagen.
Daarnaast is er een grote groep statinegebrukers – naar schatting 88 % van alle gebruikers – die nog nooit een dergelijk cardiovasculair incident hebben beleefd. “Precies voor die groep zijn de mogelijke voordelen van de medicatie minder groot. Ze variëren naargelang het individuele risico van de patiënt”, zo omschrijft het KCE de situatie. Zo hangt dit individuele risico op hart- en vaatziekten onder meer af van een combinatie van familiale aanleg, rookgewoonten, overgewicht, hoge bloeddruk, verleden van hart- en vaatziekten en diabetes.
Keerzijde van de medaille is dat statines het cholesterolgehalte wel heel sterk kunnen doen dalen, maar in een aantal gevallen geven ze ook nevenwerkingen. Het mest gekende ongewenste effect is spierpijn ( ongeveer 5 %) maar in zeldzame gevallen kan het ook diabetes in de hand werken.
Beslissingstool
In de ideale wereld wordt de beslissing over het starten met statines door arts en patiënt samen genomen. In de realiteit is het vandaag nog te vaak de dokter die voorschrijft, zo stelt het KCE vast. Om de dialoog over statines op gang te trekken, ontwikkelden ze in de eerste plaats voor huisartsen een interactieve beslissingshulp (www.statines.kce.be). Tijdens de raadpleging kan de huisarts dat gebruiken om zo met zijn patiënt te overlopen waar in zijn situatie de potentiële voor- en nadelen liggen van statines. De patiënt kan het afgedrukte resultaat van die keuzehulp laten afdrukken en thuis rustig bekijken vooraleer een beslissing te nemen.
De eerste stap om een te hoge cholesterol aan te pakken blijft het aanpassen van de levensstijl, zo benadrukt het KCE nogmaals. Maar het effect daarvan kent wel zijn grenzen aangezien we slechts 20 % van de totale cholesterol via onze voeding opnemen. De overgrote meerderheid produceert onze lever zelf en daar hebben we geen invloed op.
Wat kan je doen via voeding en levensstijl
‘Cholesterol in voeding heeft dus relatief weinig impact op het totale cholesterolgehalte maar alle beetjes helpen wel. Zoals ook het beperken van het gehalte aan verzadigde vetzuren (zoals in palm- en kokosolie). Die hebben ook impact op het cholesterolniveau in het bloed. Check de voedingsetiketten en let op de hoeveelheden verzadigde vetzuren, die best beperkt blijven tot 20 gram per dag. Concreet: zeevruchten of schaaldieren zijn wel rijk aan cholesterol maar mogen toch op het menu omdat ze amper verzadigde vetzuren bevatten. Dat ligt anders voor heel wat dierlijke producten zoals bewerkte vleeswaren of kaas, boter en room, waar dierlijke cholesterol wel gecombineerd wordt met verzadigde vetzuren’, legt dr. Freddy Van de Casseye (Belgische Cardiologische Liga) uit. Het vervangen van verzadigde vetten door onverzadigde varianten ( lijnzaad, koolzaad, soja, noten,..) die gunstige omega 3 vetzuren bevatten, vermindert volgens studies effectief de kans op kransslagaderaandoeningen.
Meer gaan bewegen verhoogt dan weer de gunstige HDL cholesterol in het bloed. De bescherming die fysieke activiteit biedt gaat volgens cardioloog prof. Ernst Rietzschel nog veel verder: ‘Sporten heeft ook een belangrijke ontstekingsremmende werking en beperkt op die manier de gevolgen van slagaderverkalking. Viermaal per week of om de andere dag een half uur bewegen waar je licht klam- zweterig en licht kortademig van wordt, is ideaal. Leg de nadruk op dynamische sporten zoals stevig wandelen, lopen, zwemmen... die de fitheid bevorderen.’