© getty images

Gezonder eten? Omzeil je brein!

Gezond eten en voldoende bewegen, we weten allemaal hoe het moet. Waarom gaapt er dan zo’n kloof tussen droom en daad? Het zit tussen je oren. Maar als je weet hoe je brein je eetgedrag stuurt, kan je slagen!

Gezellig aperitieven bij de buren, taart op het werk, een emotionele dreun: dan wordt het zelfs voor de meest rationele mens erg lastig om de juiste keuzes te maken over wat je in je mond stopt. “Eetgedrag is bijzonder complex. Je eet meestal niet alleen omdat je honger hebt, maar om tal van andere redenen, zoals gewoonte, stress, verveling, zin of drang”, weet voedingsdeskundige en diëtiste Hella Van Laer. “Ik vraag mensen altijd om een eetdagboek bij te houden. Het geeft me inzage in hun gewoonten. Maar je eetgedrag noteren is ook nuttig om bewuster te worden van wat je eet. Eten doe je grotendeels op automatische piloot. Je maakt tot 200 voedselkeuzes per dag, maar amper 10% gebeurt bewust.”

Zoogdierenbrein

De manier waarop je brein werkt, zorgt voor een kloof tussen je voornemen om gezond te eten en je effectieve gedrag. Zeker aan het einde van een dag neemt het instinctmatige deel van je brein – het zoogdieren- of reptielenbrein – sneller de bovenhand. “Daar bevinden zich je impulsieve gedrag, je gewoontes en de reacties die gekoppeld zijn aan emoties. In de ochtend na een goede nachtrust lukt het daarom beter om de controle te behouden. Dan staat je rationele brein paraat, dat een rem bevat om niet de hele dag je dierlijke instinct achterna te lopen. Want je zoogdieren en reptielenbrein is geprogrammeerd om snel te reageren bij gevaar en stress en werkt sneller dan je rationele denken.”

De klassieke valkuil situeert zich bij veel mensen rond 18 uur, wanneer ze thuiskomen van het werk met een lege maag en uitgeput brein. “Dan heb je nood aan directe behoeftebevrediging. Eten valt onder die onbewuste handelingen. Vooral zoet en vet geven een snelle energiekick. Als je dan moet kiezen tussen een ananas versnijden of snel een reep opentrekken, dan is de keuze snel gemaakt. Wetenschappelijke experimenten hebben ook aangetoond dat mensen die een lastige taak moeten uitvoeren, nadien 50% meer geneigd zijn om te snacken dan deelnemers die een eenvoudige klus te klaren krijgen. Je moet dus voortdurend moeite blijven doen om je brein te slim af te zijn en dat lukt door je goed voor te bereiden.”

Gewoonten

Soms hou je een hele poos een gezonde eetstijl vol, tot je plots met een tegenslag wordt geconfronteerd, waardoor je alsnog hervalt. Hella Van Laer: “Gewoonten moet je je voorstellen als fysieke verbindingen tussen hersencellen. Hoe vaker je die herhaalt, hoe breder en krachtiger die hersenbanen worden. Zoals tv kijken en intussen chips knabbelen. Van mensen met overgewicht is ook bekend dat ze meer paden in hun breinnetwerken hebben waarbij voeding gelinkt is aan allerlei situaties. Om een gezondere gewoonte te installeren die de oude doet vervagen, moet je een nieuwe hersenverbinding in je brein verankeren door die voldoende lang te herhalen. Anders bestaat de kans dat je terug afdwaalt naar je oude gewoonte, zeker wanneer het gaat om voeding waarmee je een speciale band hebt, zoals het zakje snoep dat je altijd troost brengt. Om die verleiding uit te sluiten haal je deze producten best nooit meer in huis. Je kan het vergelijken met afkicken van andere verslavingen zoals tabak of alcohol.”

Verslavende voeding

Ook je voeding zelf speelt een rol in je brein. Zo heeft onderzoek aangetoond dat ultrabewerkte producten zoals koekjes en snacks, door hun ongezondere vetten en snelle suikers, heel snel afhankelijkheid kunnen creëren in je brein. “Dit soort voeding doet je bovendien ook sneller en meer eten. De smaakcombinaties zijn zo slim afgesteld, dat je een aangebroken zak chips of een pak koekjes maar moeilijk niet kan leegeten.” Groenten zijn voor het zoogdierenbrein jammer genoeg veel minder aantrekkelijk: ze bevatten minder energie en suiker en geven daardoor niet dat instant beloningsgevoel zoals zoet en vet. Ben je van nature meer verslavingsgevoelig, dan ben je ook meer vatbaar voor voedselverslaving.

Meer lezen? Dieet Anders – Hella Van Laer – Lannoo – 25,99 euro – isbn 9789401472241

Helpt DNA-onderzoek?

Een DNA-test ontleedt je voedingsprofiel en kan onder meer aangeven wat je ideale eetpatroon is. “Wil je gezonder eten of afvallen, dan kan je baat hebben bij zo’n test omdat hij je meer inzicht geeft, onder meer in hoe verslavingsgevoelig je bent, hoe snel je verzadigd bent, maar ook in hoe je lichaam koolhydraten, eiwitten en verzadigde vetten metaboliseert. Op die manier kom je te weten wat je zwakke plekken zijn. Nadeel? Vandaag kost zo’n test nog zo’n 300 euro. Ik hoop dat die drempel in de toekomst daalt”, aldus Hella Van Laer.

Partner Content