Geweigerde euthanasie in rusthuis leidt tot eerste proces in België

De directie van een woonzorgcentrum uit Diest moet zich woensdag voor de burgerlijke rechtbank van Leuven verantwoorden omdat het in 2011 de euthanasie van een 74-jarige vrouw verhinderde, ondanks eerdere toezegging. Het proces brengt een grijze zone in de wetgeving in beeld.

De terminale kankerpatiënte Mariette Buntjens uit Laakdal uitte haar wens tot euthanasie in woonzorgcentrum Sint-Augustinus in Diest. De familie had alle formaliteiten netjes in orde gebracht: van aanvraag en documenten tot afspraken met dokters en verpleegkundigen. Een externe huisarts zou de ingreep in het rusthuis komen uitvoeren. De directie stemde toe maar liet enkele dagen voor de uitvoering aan de huisarts weten dat hij niet langer welkom was. De familie liet de bejaarde vrouw naar huis overbrengen om daar te sterven.

Door de weigering moest de patiënte onnodig fysiek en psychisch lijden, oordeelt de familie. Ze spanden daarom een proces aan tegen de vzw Sint-Annendael Grauwzusters uit Diest, de koepel van het woonzorgcentrum. Het proces in Leuven stond gepland voor 26 april maar de rechter van de vijfde kamer van de burgerlijke rechtbank vroeg om een behandeling met drie rechters, wegens de zwaarwichtigheid en het belang van het dossier.

Kan een zorginstelling gewetensbezwaren inroepen?

Woensdag gaat het eigenlijk om meer dan de concrete zaak. De uitspraak kan ook leiden tot een aanpassing van de wetgeving. Volgens de wet mogen artsen weigeren om euthanasie toe te passen indien ze gewetensbezwaren hebben. Maar het is in de wet niet duidelijk omschreven of ook zorginstellingen dat recht hebben.

De nabestaanden van Mariette Buntjens zijn de eersten die naar de rechter stappen, op basis van onnodig fysiek en psychisch lijden. In het geval van deze terminale kankerpatiënte was aan alle voorwaarden voldaan om de euthanasie uit te voeren. De uitspraak in het proces kan volgens Wim Distelmans, professor in palliatieve geneeskunde aan de VUB, richtinggevend zijn voor de wetgeving. De euthanasiewet stelt dat artsen en betrokken medewerkers gewetensbezwaren kunnen hebben. Volgens Sylvie Tack, advocate van de eisende familie Engelen, mag een zorginstelling daar niet over oordelen. In de Belgische wetgeving staat niet zwart op wit geschreven dat een zorginstelling een aanvraag tot euthanasie kan weigeren. Tack, die promoveerde met een juridische analyse over het ethische beleid in zorginstellingen, hoopt dat het proces in Leuven duidelijkheid verschaft. Dat dit een symbooldossier kan worden, blijkt ook uit de beslissing om de zaak met drie rechters te behandelen.

(Belga en L.B.)