Gepersonaliseerde kankerbehandeling in stroomversnelling

Kankerbehandelingen op maat, met geneesmiddelen die zeer doelgericht de kanker aanvallen, bieden vandaag reeds voor een aantal kankers een grote meerwaarde ten opzichte van de klassieke, ‘blinde’ chemotherapie. Voorwaarde is dat men de ‘doelwitten’ in de kankercel op een betrouwbare en efficiënte manier kan opsporen. Dat onderzoek lijkt nu in eern stroomversnelling te komen.

Het opsporen van de ‘doelwitten’ gebeurt met diagnostische testen, ‘companion diagnostics’ genoemd. Het Kankercentrum van het Wetenschappelijk Instituut Volksgezondheid (WIV) en het Federaal Kenniscentrum voor de Gezondheidszorg (KCE) onderzochten zopas de Next Generation Sequencing gene panel testen. Deze kunnen meerdere genen gelijktijdig onderzoeken, en dat zorgt voor een stroomversnelling bij de aanpak van kanker.

Testen sporen DNA-fouten op

Gepersonaliseerde geneeskunde (ook gerichte behandelingen of targeted therapy genoemd) wordt al een tijd beschouwd als dé doorbraak bij de behandeling van kanker. Kanker ontstaat door fouten in het DNA (het erfelijk materiaal) van cellen, die daardoor gaan woekeren. Bij een gerichte behandeling krijgt de patiënt geneesmiddelen die net op die fouten inwerken. Deze behandeling is doeltreffend en heeft voor de patiënt minder nevenwerkingen dan de traditionele chemotherapie.
Lang niet alle tumoren kunnen vandaag op deze manier worden aangepakt, maar toch zijn er al een aantal succesverhalen, zoals de behandeling van een uitgezaaide kwaadaardige huidkanker (melanoom), gekenmerkt door een bepaalde DNA-fout.
Er bestaan testen die bepaalde DNA-fouten of eiwitten, kenmerkend voor het kankertype, (vb HER2 bij bepaalde vormen van borstkanker) opsporen. Ze identificeren de patiënten die in aanmerking komen voor een gerichte behandeling. De testen worden ‘companion diagnostica’ genoemd. Het gaat hier dus niet om testen die erfelijke aandoeningen opsporen.

Next Generation Sequencing (NGS) gene panel testen maken opgang

De meeste DNA-testen bekijken maar één klein stukje van het DNA (1 gen) bij een kankercel. De gesophisticeerde Next Generation Sequencing (NGS) gene panel testen, die nu opgang maken, kunnen echter meerdere genen gelijktijdig onderzoeken, en dat zorgt voor een stroomversnelling bij de aanpak van kanker.
Tot nu toe werden de NGS testen vooral gebruikt in hooggespecialiseerde centra, om na te gaan of een kankerpatiënt in aanmerking kwam voor één van de nieuwe gerichte behandelingen, in het kader van een klinische studie. De apparatuur en testen worden echter stilaan betaalbaar, zodat nu ook andere ziekenhuizen in de technologie beginnen te investeren, voor het gebruik ervan in de routinezorg.

Kwaliteitsgaranties

De onderzoekers gingen, samen met een werkgroep van o.a. pathologen, klinisch biologen, genetici en oncologen na wat het nut, de kwaliteit en kosten van de NGS panel testen zijn.
De testen zijn nuttig, maar er moeten kwaliteitsgaranties komen. Bij het controleren van die kwaliteit zou het WIV een belangrijke rol moeten spelen. Ook de registratie van de testresultaten bij het Kankerregister is van belang, om te kunnen opvolgen hoe vaak bepaalde DNA-fouten voorkomen, zodat klinische onderzoeken erop kunnen worden afgestemd.
De NGS panel testen doen het budget niet stijgen als de testen gecentraliseerd worden uitgevoerd in gespecialiseerde laboratoria die een voldoende groot aantal testen doen. Ze kosten dan niet meer dan de andere diagnostische testen die vandaag al worden gebruikt.