Draai al je zorgen in de pot

Er worden de jongste jaren meer potten gedraaid dan gebroken. De workshops van keramiekateliers kampen met ellenlange wachtlijsten. Met je handen in de klei word je helemaal zen, maar het leert je ook omgaan met je mislukkingen.

In het lichte en ruime atelier van keramiste Sylvie Inghels beland je vanzelf in een ontspannen sfeer, nog voor je een homp klei hebt aangeraakt. Op lange rekken langs de zijkant pronkt het harde labeur van de cursisten die hier in niet-coronatijden wekelijks aanschuiven aan zoemende draaischijven. Tientallen handgedraaide koppen, borden, vazen en kommen wachten op hun finale afwerking en hoewel de vormen op elkaar lijken, draagt elk stuk die unieke touch van zijn maker.

Eigen servies

Wie al eens op Instagram of YouTube zit, kan er niet naast kijken. Overal duiken filmpjes en foto’s van potten draaiende mensen op, die met sensuele bewegingen vaak de meest waanzinnige creaties uit hun handen toveren. “Maar vergis je niet. Het ziet er veel makkelijker uit dan het is”, weet Sylvie Inghels die al ruim 30 jaar potten draait. “Mensen die hopen al na enkele weken uit hun eigen servies te kunnen eten, moet ik teleurstellen. Je moet behoorlijk wat geduld oefenen en heel wat kilometers draaien, vooraleer je de techniek grondig in de vingers hebt.”

Sylvie Inghels ontdekte het metier toen ze als 12-jarige pottenbakkers aan het werk zag op een ambachtelijke markt. “Ik vond dat zo fascinerend dat ik niet veel later mijn eerste cursus aan de kunstacademie volgde. Nadien kon ik in de leer bij een bevriende keramiste, waar ik alle kneepjes van het vak heb geleerd. Het voelen van de klei en het draaien is enorm rustgevend.”

Kneden en bakken

Potten draaien werkt ontspannend maar vergt tegelijk een behoorlijke inspanning. Leren draaien gebeurt volgens een strikt stappenplan, waarbij je klein begint – met 500 gram klei en heel eenvoudige koppen – en zo stelselmatig opbouwt naar meer gesofisticeerde ontwerpen. Een kop met een oor, een cilinder, een bol vaasje, of een soepkom. “Het is erg belangrijk dat je eerst die basis goed in de vingers krijgt, de klei aanvoelt en leert om je kracht te doseren. Iedereen die gemotiveerd is, kan dit leren. Ik merk wel dat mensen die gewend zijn om hun vingers gericht te gebruiken, zoals tandartsen, muzikanten of mensen die veel typen, een voordeel hebben.”

Die eerste lessen is het vaak muisstil rond de draaischijven, omdat de klei bijzonder veel focus vergt. “Zit je even met een of ander to-dolijstje in je hoofd, dan verlies je je concentratie. En dat wordt meteen afgestraft. Dan slaag je er niet meer in je klei perfect te centreren op de schijf en krijg je een scheve pot. Ook het afdraaien en het aanbrengen van een rand is aanvankelijk een huzarenstukje waar je even de tanden op stuk bijt. Maar door die hoge concentratie kan je alle beslommeringen tijdelijk van je afzetten.”

Leren falen

De ene pottenbakker kan na tien weken zijn eigen soepkom etaleren, terwijl een ander nog zwoegt om zijn basispot in de juiste vorm te kneden. Klei kan behoorlijk eigenwijs zijn. “Het is belangrijk dat je je eigen mogelijkheden aanvaardt en je niet laat frustreren wanneer anderen sneller vooruitgaan. Het gaat meer om het leerproces dan om het pure resultaat. Voor sommigen werkt het zelfs therapeutisch. Zo heb ik cursisten met een burn-out die hier op adem komen”, gaat Sylvie Inghels verder.

“Keramiek leert je omgaan met mislukkingen. Je moet accepteren dat wat je wil bereiken niet altijd meteen lukt. Soms zit je hier – zeker als beginneling – twee uur intensief te draaien en valt het resultaat tegen. Soms moet je tijdelijk terugschakelen naar een lager niveau om nadien vorderingen te maken. Ook dat ligt mentaal al eens moeilijk.”

Niet echt thuiswerk

Wie het echt onder de knie wil krijgen, moet een hoge frustratiedrempel hebben, want er kan onderweg veel mislopen. “Niet iedereen slaagt erin om dit falen te aanvaarden en met evenveel goesting te herbeginnen. Meestal heb je het daar in het dagelijks leven ook lastig mee. In die zin is het vaak een metafoor voor het leven.”

Pottenbakken is geen hobby die je meteen thuis beoefent. Want je kan er niet omheen: de groepsdynamiek van het samen potten draaien werkt erg stimulerend. Maar deze bezigheid vergt ook een behoorlijke investering. Een degelijke draaischijf kost gauw 1.300 euro, al gaat die wel een leven lang mee. Daarnaast heb je klei, gipsplaten om te drogen en glazuur nodig. En het bakken kan evenmin in een gewone keukenoven. Daarvoor trek je best naar een atelier, waar je tegen betaling een speciale keramiekoven kan gebruiken.