Doe niet om het even wat met voedingssupplementen

Online, in de apotheek, de drogisterij, de supermarkt,... vandaag vind je ze overal, de voedingssupplementen die je een gezonder lichaam beloven. Maar mag je er wel zoveel van innemen als je zelf wilt?

Voedingssupplementen zijn een booming business. Deze gezondheidsproducten, die je vrij kan krijgen, zijn strikt genomen geen geneesmiddelen, maar micronutriënten of plantenextracten die een voedingstekort moeten aanvullen. In theorie bieden ze dus niets dan voordelen. De vitaminen, mineralen en sporenelementen die ze bevatten zijn nodig voor een goede gezondheid. Makkelijk om dan kort door de bocht te gaan en te zeggen: voedingssupplementen = een goede gezondheid. Wat je ook slikt, je kan er alleen maar baat bij hebben. Of het kan op z’n minst geen kwaad. Dan maar met de ogen dicht je (online) winkelkarretje vullen met de supplementen die je denkt nodig te hebben? Hola, niet zo snel!

Overdaad schaadt, ook hier

Voor elke voedingsstof bestaat een aanbevolen dagelijkse hoeveelheid (ADH) die je zou moeten halen, maar die je ook maar beter niet overschrijdt. Neem bijvoorbeeld de vitaminen. “Vitamine A, D, E en K zijn vetoplosbare vitaminen”, legt Serge Pieters, professor dieetleer aan het Institut Paul Lambin, uit. “Ze worden opgeslagen in vetten en stapelen zich op in je lichaam als je er te veel van binnenkrijgt. Er is dus een zekere toxiciteit mee gemoeid. Zo verhoogt een grote dosis vitamine E innemen het risico op prostaatkanker. Voor zover we op dit moment weten, is vitamine D de enige vetoplosbare vitamine die je probleemloos als supplement mag nemen in periodes dat de zon het laat afweten.”

De vitaminen B en vitamine C zijn wateroplosbaar. Lange tijd hebben we gedacht dat te veel van deze vitaminen innemen geen kwaad kon. Ze werden toch via de urine weer uitgescheiden. “Maar dat is niet helemaal waar: een overdosis vitamine C vergroot de kans op nierstenen en een te hoge bloeddruk.” Overdosering kan zelfs een averechts effect hebben: vitamine C wordt dan een pro-oxidant! Wees dus voorzichtig, vooral wanneer je verschillende supplementen tegelijk en/of voor een lange periode slikt. Vooral omdat sommige supplementen een dosis bevatten waar je met je verstand niet bij kan. Zo vind je op het internet makkelijk vitamine C-tabletten van 2.000 mg, terwijl de aanbevolen dagelijkse hoeveelheid voor een volwassene op 110 mg/dag wordt geraamd.

Eten en drinken

Een ander probleem bij voedingssupplementen is dat er zoveel producten op de markt zijn, die sterk kunnen verschillen qua kwaliteit en samenstelling, dat een kat er haar jongen niet in terugvindt. Tenzij je over een uitgebreide kennis beschikt op het vlak van (bio)chemie, mag je dit gerust een ‘mission impossible’ noemen! Het is bijvoorbeeld niet omdat twee producten zeggen magnesium te bevatten, dat ze gelijkwaardig zijn. “De meeste mineralen worden verkocht in de vorm van zouten en zijn dus verbonden met een of meerdere elementen”, in de vorm van oxide, chloride, enz., licht Serge Pieters toe. “De moleculen kunnen bijgevolg verschillen van product tot product, waardoor mineralen in het ene geval beter zullen worden verdragen/opgenomen dan in het andere.”

Bovendien kunnen bepaalde bestanddelen van een voedingssupplement interageren met andere ingrediënten van het supplement, maar ook met die in de geneesmiddelen die je neemt of met je voeding. IJzer en zink kunnen niet tegelijk door het lichaam worden opgenomen, sintjanskruid verstoort de werking van bloedverdunners en koper vermindert de opname van ijzer (in tegenstelling tot vitamine C).

Daar komt nog bij dat sommige voedingssupplementen simpelweg worden afgeraden bij kanker – de Stichting tegen Kanker waarschuwt hiervoor op haar website – of bepaalde gewoonten zoals roken. Onderzoek uitgevoerd bij rokers die een vitamine A-supplement kregen, moest zelfs in allerijl worden stopgezet, omdat het aantal gevallen van longkanker sterk was toegenomen in vergelijking met de groep rokers die een placebo kreeg.

Echt nuttig?

Ook al lijkt alles op het eerste gezicht eenvoudig, achter de flashy labels van voedingssupplementen gaat wel degelijk een erg complexe materie schuil, waar je beter niet licht mee omspringt. Vergis je niet: voedingssupplementen hebben wel degelijk een nut, in specifieke situaties waar medisch gezien een tekort werd vastgesteld of om een tijdelijke ontregeling (bij zwangerschap, wanneer je overstapt op vegetarische voeding, enz.) te verhelpen. Maar vermoed je dat je een tekort hebt – wat vaak gepaard gaat met vage symptomen zoals vermoeidheid, een verminderde immuniteit, nervositeit -, raadpleeg dan eerst je arts voor je een tijdelijke supplementenkuur start. In ieder geval zijn aan zelfmedicatie doen en online producten kopen geen goed idee.

Blijft de vraag: wat als je perfect gezond bent en je je lichaam gewoon een boost wil geven met een of ander supplementje? Als er geen contra-indicaties zijn en je je aan de dosering en het advies van je arts of apotheker houdt, dan zijn er volgens de recentste studies geen negatieve gevolgen op lange termijn... maar evenmin opvallende gezondheidsvoordelen. Kort samengevat: een evenwichtige voeding zou ruimschoots moeten volstaan om alle voedingsstoffen binnen te krijgen die je nodig hebt.