Chronische heesheid

Leen Baekelandt
Leen Baekelandt Journaliste Plusmagazine.be

Formateur Di Rupo kampte al geruime tijd met heesheid. Deze week werd hij geopereerd omwille van een angioom op de stembanden. Onze stem moet ook met de nodige zorg behandeld worden.

Onze stembanden zijn twee horizontale plooien bestaand uit bindweefsel en spieren en omgeven door slijmvlies. Ze zijn in een V-vorm bevestigd tussen de bekervormige kraakbeentjes en het schildkraakbeen van het strottenhoofd.

Tussen de stembanden bevindt zich een opening, de stemspleet. De stemspleet
kan openen of sluiten door de bewegingen van de bekervormige kraakbeentjes.

De beenderen van het strottenhoofd zijn met elkaar verbonden door inwendige en uitwendige
strottenhoofdspieren. Door de activiteit van deze spieren kan de lengte en de spanning van de
stembanden veranderd worden.

Stemgebruik

Tijdens de stemgeving of fonatie worden de stembanden bij elkaar gebracht en de stemspleet
gesloten. De uitgeademde lucht duwt de stemspleet open en brengt de stembanden in trilling.
Hierdoor ontstaat het stemgeluid.

Toonhoogte (hoge en lage tonen), luidheid (stil en luid) en kwaliteit (zuiver, hees, ...) van de stem
worden gerealiseerd door een juiste dosering van ademdruk en de lengte en sluitingskracht van de stembanden. In de keel-, mond- en neusholte (resonantieruimten) wordt het stemgeluid verder tot spraakklanken gevormd. Afhankelijk van de positie van het zachte verhemelte, de tong, de lippen en de kaak en het al dan niet trillen van de stembanden kunnen verschillende klanken gevormd worden.

Een stemstoornis

Het eerste symptoom dat op een probleem met de stem wijst, is meestal heesheid. Andere symptomen zijn een hoorbare inademing, problemen bij het slikken, keelpijn of hoesten.
Professionele hulp is noodzakelijk bij heesheid die meer dan 3 weken aanhoudt of bij totale stemloosheid (afonie) die meer dan 10 dagen duurt.

Organisch versus functioneel

Organische stemstoornissen ontstaan door afwijkingen van het stemapparaat zelf. Ze kunnen primair van aard zijn of veroorzaakt worden door bijvoorbeeld langdurig verkeerd stemgebruik. Enkele voorbeelden: laryngitis of ontsteking van het strottenhoofd (acuut of chronisch), stembandknobbeltjes en poliepen en een angioom op de stembanden.

Stembandknobbeltjes zijn kleine ronde woekeringen van epitheel ter grootte van een speldeknop op de vrije rand van de stembanden. Ze bevinden zich meestal op de overgang van het voorste en middelste derde gedeelte van de stembanden, die op dit punt met de grootste amplitudo vibreren. Bij voortdurend excessief of verkeerd gebruik van de stem ondervinden de stembanden dus op die plaats de meeste last en ontstaan er knobbeltjes zoals een soort eeltvorming.

Een stembandpoliep is een goedaardig gezwelletje dat kan ontstaan om het even waar op de stembanden.

Een knobbeltje of een poliep kan ook ontstaan door langdurige irritatie van het strottenhoofd, zoals door inademing van sigarettenrook of verontreinigde lucht, of als er ’s nachts maagzuur terugvloeit (reflux). Een poliep is vaak groter en steekt iets meer uit dan een knobbeltje.

Een angioom lijkt op een klein gezwel, maar is een kluwen van bloedvaatjes op de vrije rand van de stemband. De vaatjes doen de stemband zwellen. Daardoor klinkt de stem schor. Een angioom komt eerder zelden voor.

Knobbeltjes, poliepen en angiomen verhinderen het goed sluiten van de stemspleet. De spiertjes van het strottenhoofd proberen dit te compenseren door grotere spanning, maar worden daardoor nog meer belast en zo ontstaat een vicieuze cirkel. Uiteindelijk schiet deze compensatie te kort en sluit de stemspleet niet meer voldoende. Hierdoor kan onder de stemspleet geen juiste druk worden opgebouwd en, doordat lucht ontsnapt, ontstaat de turbulentie die het hese stemgeluid veroorzaakt.

Functionele stemstoornissen zijn veroorzaakt door foutief functioneren van het strottenhoofd. Ze vormen niet zelden de basis van de eerder genoemde organische stemafwijkingen. Verkeerd stemgebruik of overbelasting van de stem komen vaak voor bij mensen die beroepshalve hun stem veel gebruiken zoals zangers, acteurs, leerkrachten,...

Soms spelen emotionele factoren een rol. Het komt voor dat mensen hun stem verliezen of hees worden door emotionele stress. De stoornis kan variëren van lichte heesheid tot zelfs totale stemloosheid (afonie).

De behandeling

In acute perioden is rust een belangrijke voorwaarde m.a.w. zwijgen. Fluisteren is minstens even belastend voor de stem als gewoon praten.

Verkeerd stemgebruik kan gecorrigeerd worden met de hulp van een logopedist.

Bij stemknobbeltjes, -poliepen of -angiomen is soms een heelkundige ingreep nodig.

Fout opgemerkt of meer nieuws? Meld het hier

Partner Content