Bloeddruk: gedaan met het strenge 12/8
Wanneer is je bloeddruk nu eigenlijk te hoog? Hoe erg is dat? Welke rol speelt stress? En wat kan je zelf doen om je bloeddruk onder controle te houden?
De richtlijnen voor een hoge bloeddruk (hypertensie) werden een tijd terug door de Europese cardiologen wat versoepeld. Die verschuiving kwam er omdat er weinig verschil in risico was in vergelijking met de vroegere, iets strengere normen.
Cardioloog dr. Hilde Heuten: “Vandaag streven we naar een bovendruk onder de 140 millimeter kwik en een onderdruk onder de 90 millimeter kwik, 14 over 9 dus. Maar ondanks alle bewustmakingscampagnes, slaagt amper de helft van de mensen met een te hoge bloeddruk erin om die streefwaarden te halen. Dat komt omdat veel hypertensie onder de radar blijft, maar ook omdat patiënten en artsen hoge bloeddrukwaarden soms onterecht toeschrijven aan het wittejasseneffect: een bloeddrukmeting op een slecht moment, bij de dokter bijvoorbeeld.
De optimale bloeddruk ligt lager: tussen 10 en 12 bovendruk. Voordiabetici die een verhoogd risico lopen op hart- en vaatziekten, zijn de streefwaarden nog scherper gesteld.
Ook bij mensen tussen 65 en 80 jaar kan van die algemene waarden worden afgeweken als er bijvoorbeeld andere aandoeningen meespelen. Dan kan het nuttig zijn om minder strikt de bloeddruk te verlagen. Voor 80-plussers mag de bloeddruk wat hoger oplopen. Deze groep is erg divers en vraagt dus een individuele aanpak. Mensen die kampen met draaierigheid bij het opstaan, doordat hun bloeddruk plots te sterk daalt, hebben meer baat bij wat hogere waarden dan wie nog in prima conditie is.
Hoe moet je meten?
Dr. Heuten: “Om na te gaan of iemand een hoge bloeddruk heeft, volstaat één meting niet. Ideaal is een zevendagenmeting met een eigen toestel of een 24-uursmeting, waarbij je bloeddruk thuis via een ambulante monitor de klok rond wordt gemeten. Dat geeft een correcter beeld. Wil je nadien je hoge bloeddruk opvolgen, dan moet je een gevalideerd thuistoestel kopen. Toestellen met een manchet voor de bovenarm zijn het meest geschikt. Thuis liggen de streefwaarden iets lager: 13,5 over 8,5. Je meet je bloeddruk best elke week op hetzelfde moment, bijvoorbeeld voor het ontbijt en het avondmaal. Te vaak meten is zeker niet nodig.” Je bloeddruk meten doe je zo.
- Ga ontspannen aan tafel zitten
- Meet je bloeddruk voor de maaltijd. Ook een kop koffie of een sigaret kunnen je waarden verstoren.
- Praat niet tijdens de meting want dat beïnvloedt het resultaat.
- Meet altijd aan dezelfde arm. Bij de meeste mensen is er een licht verschil tussen beide kanten. Als er een groot bloeddrukverschil is tussen beide armen, kan dat mogelijk wijzen op een lokale bloedvatvernauwing.
Wat voel je?
Dr. Hilde Heuten: “Sommige mensen ervaren klachten zoals hoofdpijn, vermoeidheid, kortademigheid en oorsuizen, maar heel vaak merk je er niets van. Vandaar dat hoge bloeddruk ook wel eens een stille doder wordt genoemd. Als je geen hinder voelt, ben je ook niet altijd gemotiveerd om elke dag trouw je medicatie te blijven nemen. Te veel mensen zetten hun therapie stop, maar dan stijgt je bloeddruk opnieuw.”
Wat kan een te hoge bloeddruk aanrichten?
De kracht waarmee het bloed in je lichaam wordt rond gestuwd, ligt bij hypertensie hoger. Dat zet meer druk op de binnenkant van je bloedvaten. Na verloop van tijd kan die verhoogde druk onder meer leiden tot slagaderverkalking, wat op zijn beurt kan resulteren in een herseninfarct (beroerte) of een hartaanval. Ook hartfalen en hartritmestoornissen, nierziekten, netvliesbeschadiging, een verminderd zicht en erectiestoornissen door beschadiging van de kleine bloedvaten zijn mogelijke gevolgen.
Bovendruk belangrijker dan onderdruk na 50
De bovendruk of systolische druk wordt gemeten op het moment dat je hart het bloed uitpompt en de druk in je bloedvaten toeneemt. De onderdruk of diastolische druk wordt gemeten wanneer je hart zich ontspant tussen twee slagen in en zich opnieuw met bloed vult.
Boven 50 jaar is de bovendruk de belangrijkste factor. Dat heeft te maken met de slijtage van de slagaderwanden, die minder soepel worden. Het hart ondervindt door die verhoogde weerstand in de vaatwand meer moeite om bloed in je aorta te pompen. Daardoor kan je hart gaan uitzetten, wat uiteindelijk kan uitmonden in hartfalen.
Wat kan je zelf doen?
Dr. Hilde Heuten: “Als preventie geldt ook hier een gezonde levensstijl: voldoende bewegen en je gewicht onder controle houden. Per kilogram gewichtsverlies daalt ook de bovendruk. Roken heeft een erg negatieve impact op lange termijn, net als te veel alcohol en zout. Zoutloos eten is door onze westerse voedingsgewoonten niet haalbaar. Heb je hypertensie, dan zet je best zo weinig mogelijk bereide voeding of kant-en-klaarmaaltijden op het menu en vervang je zout en bouillon door kruiden om smaak aan je eten te geven.”
“De invloed van langdurige stress op de bloeddruk valt moeilijker te meten, maar er zijn wel degelijk aanwijzingen dat er een verband is. Bij mensen die met pensioen gaan, merken we soms ook dat hun bloeddruk wat verlaagt.”
Wil je weten of je bloeddrukmeter gevalideerd is, check dan www.dableducational.org