Inhoud:
- Drie soorten zoetstoffen
- Energie en glycemie
- Klassieke zoetstoffen
- Intensieve zoetstoffen
- Extensieve zoetstoffen
- Vergelijking van enkele producten
Het aantal mensen met overgewicht en diabetes stijgt dramatisch. Meestal ligt een ongezonde levensstijl, waarbij de aanvoer van energie (uitgedrukt in calorieën) te groot is in verhouding tot het verbruik, aan de basis. Te veel suikers eten die snel door het lichaam worden opgenomen is één van de grote boosdoeners. Maar we eten zo graag zoet... Zoet en toch gezond, is dat dan niet mogelijk? "Jawel", zegt diëtiste Annemie Van de Sompel, "Want het gamma aan alternatieven voor suiker wordt steeds groter. Deze suikervervangers hebben echter onderling wel een verschillende invloed op het metabolisme." Ze legt uit.
Drie soorten zoetstoffen
Er bestaan drie soorten zoetstoffen: klassieke, intensieve en extensieve zoetstoffen.
- De klassieke zoetstoffen hebben een hoge zoetkracht, maar leveren ook veel calorieën.
- Intensieve zoetstoffen brengen zo goed als geen calorieën aan en hebben eveneens een grote zoetkracht.
- Extensieve zoetstoffen leveren minder calorieën dan suiker en hebben een lage zoetkracht.
Suiker kan perfect vervangen worden door intensieve en extensieve zoetstoffen.
De meeste suikervervangers die in de handel worden aangeboden zijn een combinatie van intensieve zoetstoffen en bulkproducten, zeg maar producten om het volume te vergroten.
Energie en glycemie
De koolhydraten in onze voeding omvatten zowel zetmeel als alle suikers. Natuurlijke suiker en complexe koolhydraten, afkomstig van zetmeelproducten en aardappelen, zijn belangrijke energieleveranciers. De energetische waarde van alle koolhydraten die ter hoogte van de dunne darm volledig worden opgenomen, is dezelfde, namelijk 1 gram levert 4 Kcal.
Alle verteerbare koolhydraten kunnen voorgesteld worden als een trein die bestaat uit één of meerdere wagentjes. Een trein met vele wagentjes zoals zetmeel noemt men een polysacharide, een trein met twee wagentjes een disacharide en een trein bestaande uit 1 wagentje een monosacharide. In het lichaam worden alle verteerbare koolhydraten omgezet tot glucose (1 wagentje) en zullen de glycemie of bloedsuikerwaarde doen stijgen. De snelheid waarmee dat gebeurt is echter onderling verschillend.
PAGEBREAK
Klassieke zoetstoffen
Hiertoe behoren:
- Glucose = druivensuiker of dextrose. Een monosacharide.
- Fructose = vruchtensuiker. Een monosacharide.
Beide zijn terug te vinden in fruit en groenten
- Lactose = melksuiker = disacharide bestaande uit glucose (monosacharide) en galactose (monosacharide). Van nature terug te vinden in melk en melkproducten.
Maltose = moutsuiker = disacharide bestaande uit twee glucosewagentjes (monosacharide). - Sucrose = sacharose is gewone tafelsuiker die verkregen wordt uit suikerriet of suikerbiet. Sucrose is een disacharide opgebouwd uit glucose (monosacharide) en fructose (monosacharide). Sucrose komt van nature voor in bijvoorbeeld fruit, maar wordt ook vaak toegevoegd aan voedingsmiddelen en dranken.
Suiker geeft een gerecht ook een bepaalde structuur en kleur en heeft een positieve invloed op de bewaartijd.
Toegevoegde suiker brengt 'lege' calorieën aan of anders gezegd: het levert enkel calorieën en geen noodzakelijke voedingsstoffen zoals vitaminen en mineralen. Vet volledig schrappen uit onze voeding zou fout zijn omdat we dan ook de noodzakelijke vetoplosbare vitaminen en een aantal essentiële vetzuren niet meer binnenkrijgen. Gewone suiker kan vanuit voedingsoogpunt wel volledig weggelaten worden. Volgens de Belgische voedingsaanbevelingen van de Hoge Gezondheidsraad mag maximaal 10 % van de nodige energie per dag geleverd worden door toegevoegde suiker. Dus een doorsnee dame van gemiddelde leeftijd heeft een caloriebehoefte van 2000 Kcal. Haar energieaanvoer mag dus maximaal voor 200 Kcal uit suiker komen. Dit komt erop neer dat ze dagelijks ongeveer 50 g suiker kan gebruiken.
- Tagatose is een suiker die als alternatief voor sucrose kan worden gebruikt. Het is een vrij recent ontdekte stof waarvan momenteel nog maar weinig geweten is van de invloed op lange termijn. De scheikundige structuur van tagatose (een monosacharide) is vergelijkbaar met die van fructose. Tagatose wordt bekomen vertrekkende van lactose of melksuiker, waarvan het galactosegedeelte een bepaalde behandeling ondergaat tot een stof ontstaat met een zoete smaak maar die in vergelijking tot gewone suiker minder wordt opgenomen ter hoogte van de dunne darm.
De zoetkracht van tagatose zou ongeveer 92 % bedragen van die van gewone tafelsuiker of sucrose en de calorische aanvoer is goed voor ongeveer 1 Kcal per gram. Dus waar 100 g suiker 400 Kcal levert, levert 100 g tagatose slechts 150 Kcal. Tagatose zou weinig of geen invloed hebben op de bloedsuikerwaarde.
Studies over de tolerantie van tagatose geven nogal uiteenlopende resultaten. Toch bestaan er aanwijzingen dat tagatose een laxerende werking heeft m.a.w. overdreven gebruik kan diarree geven. Ook winderigheid en een opgeblazen gevoel werden beschreven.
Tagatose is op dit moment niet als dusdanig verkrijgbaar in de handel. Het is wel een van de bestanddelen van Tagatesse, dat onder meer ook de intensieve zoetstof sucralose (zie verder) bevat.
PAGEBREAK
Intensieve zoetstoffen
Intensieve zoetstoffen hebben een zoetkracht die beduidend groter is dan die van suiker. Hun calorische waarde is verwaarloosbaar en ze geven geen stijging van de bloedsuikerwaarde. In het kader van de bestrijding van overgewicht en diabetes zijn intensieve zoetstoffen een perfect alternatief voor suiker.
De verschillende soorten intensieve zoetstoffen zijn:
- Aspartaam is een zoetstof die werd ontdekt in 1965 en intussen dagelijks door naar schatting 200 miljoen mensen gebruikt wordt. De smaak van aspartaam benadert die van sucrose of tafelsuiker zeer sterk.
Aspartaam is samengesteld uit twee stoffen (2 aminozuren) die van nature in voedingsmiddelen zoals melk, eieren, bananen, vlees... en in ons lichaam voorkomen. De energetische aanbreng van aspartaam is vergelijkbaar met die van suiker, maar vermits de zoetkracht beduidend groter is, is er veel minder van nodig om dezelfde zoete smaak te bekomen. Aspartaam levert bijgevolg een verwaarloosbare hoeveelheid calorieën en heeft geen invloed op de bloedsuikerwaarde.
- Sacharine en cyclamaten zijn de oudste kunstmatige zoetstoffen met een sterke zoetkracht, maar op zich een zeer onaangename smaak die ertoe geleid heeft dat hun gebruik de laatste jarensterk is afgenomen.
- Acesulfaam K is een zoetstof die geen calorische waarde heeft en zeer stabiel is. Vandaar dat deze stof in de voedingsindustrie vaak gebruikt wordt omdat het bekomen product in dit geval kookbestendig is. De aanvaardbare dagelijkse dosis (ADI) van deze zoetstof bedraagt 9 mg/kg/dag wat bij normaal huishoudelijk gebruik niet zal overschreden worden. De ADI waarde wordt bepaald als 1/100ste van de hoeveelheid die mogelijk schade zou kunnen berokkenen.
- Sucralose is een intensieve zoetstof die bekomen wordt door sucrose zodanig scheikundige te behandelen dat een stof bekomen wordt die niet door het lichaam kan worden opgenomen. Dit, tot nu toe eveneens als veilig beschouwde zoetmiddel bevat geen calorieën en heeft geen invloed op de bloedsuikerwaarde.
PAGEBREAK
Extensieve zoetstoffen
Zogenaamde polyolen zoals maltitol, lactitol, sorbitol, isomalt en xylitol zijn de meest gebruikte extensieve zoetstoffen of bulkzoetstoffen. Deze stoffen worden verkregen door een bewerking van gewone koolhydraten. Extensieve zoetstoffen worden niet als zodanig gebruikt maar zijn wel belangrijk in de voedingsindustrie waar ze gebruikt worden bij de productie van kauwgom, snoepjes, chocolade, koekjes,.... zonder suiker.
Polyolen worden gedeeltelijk opgenomen in de darmen. Dit maakt dat 1 gram polyolen ongeveer 2 tot 2,5 Kcal levert. De invloed op de bloedsuikerwaarde is onderling ook licht verschillend. Volgens de American Diabetes Association is deze invloed ongeveer de helft zijn van deze van suiker.
PAGEBREAK
