5 vragen oven leversteatose

Vraag tien Belgen wat leversteatose is en de meerderheid blijft u het antwoord schuldig. Toch is deze nobele onbekende bezig aan een indrukwekkende opmars, in het kielzog van obesitas.

1 Wat is leversteatose?

Dr. Stefan Bourgeois (gastro-enteroloog, ZNA): Leversteatose of lever-vervetting doet zich voor wanneer er zich in de lever te veel vetcellen ophopen. Dat is meestal het gevolg van een verstoorde vet- en suikerstofwisseling in de lever. De aandoening is in een eerste fase vaak niet zichtbaar in bloedtesten, maar het proces van leververvetting kan na verloop van tijd wel tot leverontstekingen of NASH (Non alcoholic steato hepatitis) leiden. Opeenvolgende ontstekingen tasten het gezonde leverweefsel aan waardoor de lever stilaan verandert van iets elastisch in een verhard, knobbelig orgaan. Als die ontstekingen van de levercellen aanhouden, zorgt dat wel voor afwijkingen in het bloed en gestoorde leverfunctietesten. En op termijn kan NASH uitmonden in levercirrose (bij 7 tot 16% van de patiënten) of leverkanker.

2 Wat zijn de symptomen?

Die zijn er nauwelijks. Leversteatose speelt zich grotendeels onder de radar af, omdat de lever geen symptomen of pijnklachten geeft. De lever moet dus al in zeer ernstige mate zijn aangetast vooraleer u er iets van merkt. Dat maakt leversteatose extra verontrustend. Slechts in 30% van de gevallen is er sprake van een vergrote lever en pijnklachten rechtsboven in de buik. Andere mogelijke symptomen zijn algemene malaise en vermoeidheid. In een vroeg stadium komt leversteatose dan ook doorgaans per toeval aan het licht, bij een algemeen medisch onderzoek.

De diagnose stellen is daarom niet eenvoudig. Als bij een bloedonderzoek afwijkende levertesten aan het licht komen, zal de arts eerst een aantal aandoeningen trachten uit te sluiten. Pas dan zal hij richting leversteatose kijken en met een onderzoek de elasticiteit en verlittekening van de lever laten bepalen. Een leverbiopsie kan definitief uitsluitsel geven.

3 Wat zijn de oorzaken?

Grote boosdoener is het lichaamsgewicht. Te veel en te vetrijk eten leidt tot overgewicht. Ook een verhoogde bloeddruk, te veel cholesterol en diabetes werken leversteatose in de hand en versterken elkaar. Andere mogelijke oorzaken van leververvetting zijn langdurig alcoholmisbruik en hepatitis C. De combinatie van zwaarlijvigheid en alcoholproblemen zet de lever extra onder druk en versnelt het steatoseproces. Leververvetting komt dus zelden geïsoleerd voor.

Het is ook geen zeldzaam fenomeen meer. Naar schatting de helft van de volwassen Belgen kan ermee te maken hebben. Het fenomeen hangt zoals gezegd nauw samen met het toenemend aantal mensen met overgewicht. Vanaf een BMI boven 35 heeft quasi iedereen leververvetting.

Daarnaast is er een kleine groep mensen met atypische leversteatose. Zij ontwikkelen toch NASH hoewel ze gezond leven en geen overgewicht, noch een alcoholprobleem hebben. Voor deze groep is er geen therapie voorhanden. Ze kunnen zich enkel goed laten opvolgen door een arts.

4 Is er een weg terug?

Voor mensen bij wie leververvetting in een vroeg stadium wordt vastgesteld, ligt een ommekeer zeker binnen handbereik. Met uitzondering van de zeer vergevorderde fasen (levercirrose en pre-cirrose) is het zelfs mogelijk om de klok helemaal terug te draaien en de lever te verlossen van de opgestapelde vetcellen. Dat kan door over te schakelen naar een gezonde levensstijl, met aangepaste voeding én beweging. Kleine aanpassingen kunnen wonderen doen. Belangrijk is dat u zeker drie keer per week minstens een half uur beweegt. Zet de hometrainer voor de tv, ga wandelen, parkeer de auto bewust verderop.

5 Bestaat er een behandeling?

Gewichtsverlies is momenteel zowat de enige werkzame behandeling. Medicatie is er niet. Mogelijk komt die er over enkele jaren. De farmaceutische bedrijven zetten de grote middelen in bij hun speurtocht naar zo?n geneesmiddel. Voor mensen bij wie de leversteatose geëvolueerd is tot een ernstige vorm van ontsteking of cirrose, is een levertransplantatie de enige kans op genezing. Maar door de combinatie met andere aandoeningen komen ze vaak fysiek niet in aanmerking voor zo?n zware ingreep. En dan zijn er nog de wachtlijsten voor levertransplantaties.

Maar er is meer dat zorgen baart. Tot voor enkele jaren gingen artsen ervan uit dat leverkanker enkel voorkwam bij mensen die levercirrose of hepatitis B hadden. Intussen is duidelijk geworden dat ook leververvetting rechtstreeks aan de basis kan liggen van deze kanker en van levercirrose. Leverkanker die niet in een vroeg stadium wordt ontdekt, heeft nog steeds een erg slechte prognose. De huidige toename van het aantal gevallen van leversteatose en NASH, zal op termijn ook leiden tot een enorme stijging van de vraag naar levertransplantaties. In de VS houden artsen nu al hun hart vast voor deze kwalijke evolutie.

Wat mag u eten, en wat niet

Levervriendelijk eten is vrij eenvoudig. Daarbij weegt uw BMI zwaarder door dan wat u op uw bord legt. Af en toe wat chocolade of eens een eitje kan zolang u uw gewicht onder controle houdt en verder gezond eet.

Drie koppen sterke koffie per dag (zwart en ongezoet) is erg heilzaam voor de lever. Dat is wetenschappelijk bewezen.

Drink geen alcohol. Alcohol bezorgt de lever een extra prikkel: hij moet de alcohol afbreken en verwerken. Wie leversteatose of een andere leveraandoening heeft, moet dit soort prikkels vermijden. Spring dus zuinig om met alcohol. Is er sprake van levercirrose, dan is een volledige alcoholstop nodig als u nog iets van uw leven wilt maken. Het grote probleem bij alcohol is dat veel mensen het er erg moeilijk mee hebben om zich tot één glas te beperken. En het gezondheidsadvies dat een glas rode wijn per dag het hart beschermt, geldt niet voor mensen met lever-vervetting. Het positieve effect op het hart van resveratrol in wijn, weegt niet op tegen de overbelasting die wijn teweegbrengt voor de lever.

Mijd pompelmoessap als u geneesmiddelen slikt. Het sap op zich is gezond maar bevat stoffen die sterk reageren op de verwerking van uw medicatie door de leverenzymen. Dat kan voor ongewenste reacties zorgen.

Let op met Mariadistel en Sint-Janskruid. Ze mogen niet zomaar worden gecombineerd met medicatie omdat ook zij ongewenste neveneffecten kunnen hebben op de lever.