© G.F.

Davos, een bijzonder hotel op de berg

Davos, waar regeringsleiders en de fine fleur van de zakenwereld elk jaar in januari neerstrijken voor het Wereld Economisch Forum, is veel meer dan een congresplek. De Zwitserse stad heeft een bijzondere geschiedenis als kuuroord en wintersportpionier, met als grandioze getuige Berghotel Schatzalp. Wij trokken erheen.

Halverwege de 19de eeuw hield tuberculose lelijk huis in Europa. Het was 1853 toen de Duitse dokter Alexander Spengler opmerkte dat de ziekte in Davos nauwelijks voorkwam. Waarom wist hij niet maar hij ging er van uit dat het de lucht of het klimaat moest zijn. Daarom liet hij een sanatorium voor tbc-patiënten bouwen met steun van de Nederlandse miljonair Willem Jan Holsboer wiens vrouw aan de ziekte overleden was. Het was Holsboer die de opdracht gaf de spoorlijn naar Davos aan te leggen, wat later ook het toerisme zou vergemakkelijken.

Lichttherapie

Vanuit het centrum van Davos nemen we de kabellift naar het verkeersvrije bergplateau 300 m hogerop. Holsboer deed er twee jaar over om deze uitzonderlijke plek te vinden voor zijn kuuroord, het meest prestigieuze van de regio. Hij moest helemaal te voet naar boven, maar het uitzicht over de Zwitserse Alpen is er adembenemend. Het luxesanatorium in jugendstil opende op 21 december 1900 en het uitzicht van het gebouw is sindsdien niet veranderd. Schatzalp doet er ook alles aan om het verleden levendig te houden. Vandaag is het een hotel, maar enthousiaste gidsen leiden je rond en nemen je mee een eeuw terug in de tijd.

Veel verbeelding heb je niet nodig. De helft van het prachtige interieur is nog oorspronkelijk. Geen wonder dat hier recent nog twee films werden gedraaid (Youth met Michael Caine en Mal de Pierres met Marion Cotillard). De mahoniehouten receptie, de smeedijzeren liftkooi, de telefooncentrale, was precies wat gasten vorige eeuw zagen toen ze er in zwakke conditie aankwamen. Beeld je in hoe patiënten die hier aankwamen zich moeten hebben gevoeld, zegt onze gids Timothy Nelson. Ze werden overrompeld door het prachtige decor en indrukwekkende vergezicht. Maar ze wisten niet of ze deze plek ooit nog levend zouden verlaten.

Het kuuroord trok een kosmopolitisch clientèle aan, veelal uit de hoge burgerij. Er werd alles aan gedaan om het hen naar de zin te maken. Dat zie je in de ontbijtzaal, met ramen die uitzicht bieden op het levensechte panorama en muurschilderingen met taferelen die het gevoel moesten geven midden in de natuur te vertoeven. Eten was belangrijk in het sanatorium. Dat deden de gasten wel zeven keer per dag. Zo sterkten ze aan en kregen ze de indruk dat het beter ging, vertelt Nelson.

De prachtige mozaïeken vloeren, de plafonds, de jugendstillampen, de oorspronkelijke glasramen: ze zijn nog helemaal intact. Elke hotelkamer is een voormalige patiëntenkamer. Nelson wijst op de brede terrassen. Daaraan herken je een voormalig sanatorium. Patiënten moesten uren op het balkon doorbrengen voor een maximale dosis licht en rust. Antibiotica bestonden nog niet, dus was het hopen op genezing door het overvloedige zonlicht en de zuivere Alpenlucht. Soms lukte dat, soms niet, zegt onze gids. Het hing er vanaf hoever je ziekte gevorderd was en in welk jaar je hier aankwam. Pas jaren later ontdekte men dat tbc-patiënten met een vitamine D-tekort kampten omdat ze vaak in de steden in donkere huizen leefden. Het felle zonlicht bovenop de Schatzalp fungeerde als lichttherapie, waardoor ze vitamine D gingen aanmaken. Vaak met gunstig gevolg.

Hij maakt er ons nog attent op dat de deuren van de vrouwenkamers net iets breder zijn: de dames van stand moesten immers met hun hoepelrokken door de opening raken. Een van de gasten was Katia Mann, de vrouw van schrijver Thomas Mann. Hij bezocht haar in 1912 en het sanatorium op de Schatzalp inspireerde hem voor zijn roman De Toverberg. Vandaar ook het Thomas Mann-wandelpad.

© G.F.

Pionier van de wintersport

De geschiedenis van Davos kan je verder induiken in het geneeskunde- en het wintersportmuseum. Ze liggen naast elkaar in het centrum. Dokter Peter Flury beheert het geneeskundemuseum dat de geschiedenis van de sanatoria in kaart brengt. Tegen 1910 telde Davos er maar liefst 26. Na de oorlog, rond 1947, werden de sanatoria met de introductie van antibiotica overbodig. In de jaren ’50 ondergingen de meeste een transformatie tot hotel, reden waarom Davos meteen klaar was voor vakantiegangers. Maar ook vandaag nog is de hoogst gelegen stad van Europa met haar uiterst zuivere lucht een belangrijke plek voor astmapatiënten en medische research.

Dat Davos een van de eerste skicentra ter wereld werd, is trouwens te danken aan de Engelse patiënten en hun families die in de vele kuuroorden verbleven, vertelt Flury. Zij waren bemiddeld en hadden de tijd om een hobby te beoefenen. De Engelsen hebben het concept gestolen van de Zwitserse boeren, die als eersten bedachten om latten onder hun klompen te binden en zich zo voort te bewegen in de sneeuw, corrigeert onze Zwitsere gidse Petra Fausch. Maar skiën als sport, dat is effectief het idee van de Engelse gasten, geeft ze toe. Schatzalp telt nog altijd een Engelse wijk. En het Belvedère, het oudste hotel van de stad, werd gebouwd voor de families van de Engelse patiënten. Op de Jacobshorn kan je de allereerste skilift uit 1930 zien. Een soort monument voor de skipioniers.

Wat te doen in Davos?

Geschiedenis. Berghotel Schatzalp is erkend als historisch hotel. In heel Zwitserland zijn er 53 (swiss-historic-hotels.ch). Je kan het bezoeken, er logeren of lunchen. Modern comfort is er niet: de laatste renovatie dateert van begin jaren ’60. www.schatzalp.ch

Nog meer geschiedenis in het geneeskundemuseum en het wintersportmuseum www.medizinmuseum-davos.ch, www.wintersportmuseum.ch

Sport. Skiseizoen van december tot april. Door de hoge ligging – 1.560m – ben je nagenoeg sneeuwzeker. Zomerseizoen van juni tot oktober. Ideaal voor trekkings in de Alpen. Veel hotels bieden een Davos/Klosters Card aan waarmee je gratis een aantal sporten kan beoefenen. www.davos.ch

Cultuur. Bezoek het kunstmuseum gewijd aan de Duitse schilder Ernst Ludwig Kirchner. Hij was een vriend van de Spenglers en bracht een jaar in het sanatorium op Schatzalp door om te ontsnappen aan de dienstplicht tijdens WOI. www.kirchnermuseum.ch

Praktisch

Logeren. Wij verbleven in het Ameron Swiss Mountain Resort (****) in hartje Davos. De stad heeft hotels in alle prijscategorieën. www.ameronhotels.com

Erheen. Wij reisden met TUI en Swissair van Brussel naar Zürich (één uur vliegen). Vandaar verder met de trein naar Davos (ruim twee uur). www.tui.be

Partner Content