Pro-Deo niet langer gratis?

Wie een beroep wil doen op een pro-Deoadvocaat, zal in de toekomst remgeld moeten betalen. Dat is één van de voorstellen van minister van Justitie Annemie Turtelboom voor de hervorming van de rechtsbijstand, waarvoor de ministerraad het licht op groen zette. De stafhouders drukken hun ongerustheid uit.

Het aantal zaken waarin een beroep wordt gedaan op een pro-Deoadvocaat, is in 15 jaar tijd verdubbeld. Gevolg is dat het budget exponentieel toenam. De afgelopen jaren stegen de kosten gemiddeld 8 à 9 procent per jaar. In 2012 kostte het systeem 78 miljoen euro aan de overheid. Ter vergelijking: begin jaren negentig bedroeg het kostenplaatje nog zo’n 20 miljoen euro. Nochtans toonde onderzoek van het Nationaal Instituut voor Criminologie en Criminalistiek (NICC) aan dat het aantal rechthebbenden niet navenant is gestegen.

Om ervoor te zorgen dat de advocaten een billijke vergoeding zouden blijven krijgen en de filosofie van het systeem behouden zou blijven, werkt de minister een aantal voorstellen uit. Meest in het oog springt de invoering van remgeld. Het gaat om 10 euro bij de aanwijzing van een advocaat, 30 euro voor een extra procedure en nog eens 30 euro in beroep.

Volgens Turtelboom gaat het om kleine bedragen, zodat de toegankelijkheid behouden blijft. Ze benadrukt daarbij dat de 30 euro extra niet zal gelden voor wie via bemiddeling een oplossing probeert uit te werken. Bovendien hoopt ze zo mensen te doen nadenken of ze echt een gerechtelijke procedure willen opstarten. Voor wie het remgeld echt niet kan betalen, kan er een afwijking worden voorzien. Je kan het remgeld ook recupereren wanneer je een zaak wint die tegen jou werd aangespannen. Een werkgroep waarin ook de balies vertegenwoordigd zijn, zal nog onderzoeken hoe het systeem voort kan worden verfijnd.

5 zaken gratis door stagiair-advocaten

Een van de voorstellen die op tafel lagen, hield in dat stagiair-advocaten verplicht zouden worden vijf pro-Deozaken gratis te moeten afhandelen. Bedoeling is dat, vooraleer de teksten in tweede lezing op de regeringstafel belanden, nog andere pistes tegen het licht worden gehouden. Een mogelijkheid bestaat erin elke advocaat verplicht één zaak te laten behandelen.

De bureaus voor juridische bijstand krijgen meer controle- en sanctiemogelijkheden voor advocaten die het systeem misbruiken. Vandaag geldt als enige mogelijke sanctie dat een advocaat van de rol wordt geschrapt en geen pro-Deozaken meer mag pleiten. De minister wil ook een pro-bonolabel invoeren voor advocatenkantoren die vrijwillig en kosteloos een bepaald aantal dossiers inzake juridische bijstand kunnen behandelen. Het systeem bestaat al in Groot-Brittannië en zorgt ervoor dat advocatenkantoren zich een bepaald imago kunnen aanmeten.

Stafhouders ongerust

De zes stafhouders van de hoven van beroep drukken in een open brief hun ongerustheid uit over de voorstellen van de minister van Justitie voor de hervorming van de rechtsbijstand. Zij vinden bepaalde maatregelen, zoals het invoeren van remgeld en het verplichten van advocaten-stagiairs om vijf dossiers gratis te doen, “absoluut onaanvaardbaar”.

“Het is overigens evident dat het geheel van de voorgestelde maatregelen niet in staat zal zijn om, rekening houdend met de actuele noden, het systeem van de juridische bijstand op adequate wijze te financieren”, klinkt het. De stafhouders vinden dat de juridische bijstand in België sowieso al onvoldoende gefinancierd wordt en vrezen dat wanneer er geen adequate maatregelen genomen worden, het systeem zal verdwijnen bij gebrek aan vrijwilligers.

Ze sporen de regering aan om met de balies in debat te gaan en om zo tot oplossingen te komen, “die eerder dan de juridische bijstand ten gronde te richten, het voortbestaan ervan kunnen waarborgen”.

Franstalige advocaten zetten gerechtelijke stappen

Avocats.be, de orde van Franstalige en Duitstalige balies, wil gerechtelijke stappen ondernemen tegen de aangekondigde hervorming van de rechtsbijstand. Dat is maandag beslist tijdens een buitengewone algemene vergadering van de orde, zo meldde radiozender Bel RTL. De balies laken het “misprijzen” van de minister.
De zaak zou in de loop van de komende dagen worden ingediend bij de rechtbank van eerste aanleg in Brussel.

De Orde van Vlaamse Balies heeft niets te maken met de beslissing. Zij is van mening dat directe acties momenteel niet aangewezen zijn, omdat de ordes op 24 mei overleggen met minister Turtelboom. “De OVB houdt acties achter de hand in overleg met de algemene vergadering en de stafhouders”, luidt het. De OVB pleit alvast voor een “globale hervorming” van de pro-Deo, in het belang van de rechtzoekenden en met een billijke vergoeding voor de advocaten.