7 vragen over partneralimentatie

Welke criteria spelen er als de rechtbank alimentatie toekent aan de ex-echtgeno(o)t(e)? Is alimentatie beperkt in de tijd? En hoe zit het bij een scheiding met onderlinge toestemming?

Bij een echtscheiding kan er, los van de alimentatieregeling voor de kinderen, ook een onderhoudsuitkering worden toegekend aan de ex-echtgeno(o)t(e). Een antwoord op zeven vaak gestelde vragen.

1 Kan wie vreemd is gegaan nog alimentatie vragen?

Als de ex die de alimentatie vraagt een zware fout heeft begaan, kan de rechtbank zijn of haar vraag om alimentatie afwijzen. Vreemd gaan kan zo’n fout zijn. Dit overspel moet het dan wel onmogelijk maken nog verder samen te leven. Wie een relatie begint nadat hij al uiteen was, ook al was de echtscheiding op dat moment nog geen feit, kan dus soms wel aanspraak maken op alimentatie. Ook andere zware fouten, zoals het toebrengen van slagen aan de partner, kunnen ervoor zorgen dat een alimentatie wordt geweigerd. Maar wie zegt dat zijn ex een zware fout beging, moet dat wel bewijzen. En daar wringt het schoentje wel eens. De partner op overspel betrappen kan zo’n bewijs zijn. Er kan ook worden gewerkt met getuigen.

2 Waarmee houdt de rechter rekening om het bedrag van de alimentatie te bepalen?

In de wet staan een aantal, eerder vage, criteria om de hoogte van de onderhoudsuitkering te bepalen. Dat zorgt ervoor dat er grote verschillen bestaan tussen rechtbanken wat betreft hoeveel er wordt toegekend.

Vooreerst zegt de wet dat de onderhoudsuitkering minstens de staat van behoefte moet dekken van wie er recht op heeft. Dat is een relatief begrip. De rechter kan onder andere rekening houden met de aanzienlijke economische terugval en de economische situatie van wie recht heeft op alimentatie. Er kan in zekere mate ook rekening worden gehouden met de levensstandaard die de echtgenoten hadden tijdens het huwelijk. De rechter houdt bij het bepalen van het bedrag verder ook rekening met de inkomsten van beide echtgenoten. En dat zijn niet enkel de inkomsten uit arbeid. Ook vervangingsuitkeringen, inkomsten uit vermogen, huurinkomsten,... – kortom alles waar beide echtgenoten geld mee verdienen – komen in aanmerking. Maar de partneralimentatie mag wel nooit meer bedragen dan een derde van de inkomsten van degene die moet betalen.

3 Is de alimentatie beperkt in de tijd?

De onderhoudsuitkering wordt automatisch beperkt in de tijd: ze mag niet langer duren dan het aantal maanden/jaren dat het huwelijk heeft geduurd. Het gaat dus niet om de duur van de relatie of de periode van samenwonen tijdens het huwelijk, maar de duur van het huwelijk. De wet geeft overigens alleen een maximum aan. De duur van de alimentatie kan dus ook korter uitvallen dan die van het huwelijk.

In principe komt de alimentatie op het einde van die periode automatisch te vervallen. De onderhoudsgerechtigde kan dan niettemin aan de rechtbank vragen om de onderhoudsuitkering te verlengen. Hij/zij moet dan wel uitzonderlijke omstandigheden kunnen bewijzen en aantonen dat er inspanningen werden geleverd zelf in het eigen bestaan te voorzien, evenwel zonder succes.

4 Wat als de ex kan gaan werken maar dat niet doet?

Het gebeurt wel eens dat iemand van zijn ex een onderhoudsuitkering vordert, terwijl hij/zij helemaal niet of maar halftijds werkt. In dat geval kan de ex eventueel inroepen dat dit te wijten is aan een eenzijdige beslissing die de onderhoudsgerechtigde heeft genomen zonder dat de noden van het gezin die rechtvaardigden. Zo kan de onderhoudsplichtige alsnog proberen te ontsnappen aan het moeten betalen van een alimentatie (of minder betalen). De ex kan ook zeggen dat rekening moet worden gehouden met de mogelijkheid om een (hoger) inkomen te verwerven. Of wie alimentaite krijgt al zijn/haar mogelijkheden benut, is een feitenkwestie. Dat hangt af van het diploma, de leeftijd, de ervaring op de arbeidsmarkt, de gezondheidstoestand en meer van die zaken.

5 Hoe is de alimentatie fiscaal geregeld?

Wie alimentatie betaalt, kan de onderhoudsuitkering fiscaal in mindering brengen. Meer bepaald is de alimentatie voor 80% van het betaalde onderhoudsgeld aftrekbaar van het gezamenlijk netto belastbaar inkomen. Het onderhoudsgeld moet dan wel regelmatig worden betaald. Bovendien moet je aan de hand van bewijskrachtige stukken de betaling kunnen bewijzen. Voor degene die de onderhoudsuitkering ontvangt, is de alimentatie belastbaar: tot 80% ervan is aan belasting onderworpen en wordt beschouwd als een gewoon inkomen, dat deel uitmaakt van het totale belastbare inkomen.

6 Kan de alimentatie, eens ze is vastgelegd, nog wijzigen?

De alimentatie die moet worden betaald, is gekoppeld aan de index. De indexering gebeurt jaarlijks volgens een in de wet aangegeven formule, tenzij de rechter anders beslist. Daarnaast kan de onderhoudsuitkering worden gewijzigd omdat er zich nieuwe omstandigheden voordoen onafhankelijk van de wil van beide partijen, en het bedrag daar niet meer aan aangepast is. Dan wordt zowel een afschaffing, een vermindering als een verhoging van de alimentatie bespreekbaar.

De uitkering kan ook worden gewijzigd als de vereffening/verdeling van het huwelijksvermogen een wijziging met zich brengt van de financiële situatie van de echtgenoten. De wet geeft verder expliciet aan dat de partneralimentatie vervalt als de onderhoudsgerechtigde opnieuw huwt of als hij/zij wettelijk gaat samenwonen.

Gaat het daarentegen om gewoon – lees feitelijk – samenwonen dan is er geen automatische afschaffing. Niettemin kan de rechtbank ook dan de uitkering afschaffen als de uitkeringsgerechtigde samenleeft met een andere persoon alsof ze gehuwd zijn.

7 Hoe zit dat met de onderhoudsuitkering bij een echtscheiding door onderlinge toestemming?

Bij een echtscheiding door onderlinge toestemming beslissen de ex-echtgenoten zelf of er een onderhoudsuitkering verschuldigd is en hoeveel. Ze kunnen ook samen de duurtijd afspreken. Verder kunnen ze overeenkomen in welke gevallen de uitkering kan worden aangepast (afgeschaft, verminderd of verhoogd). Veelal wordt daarbij afgesproken dat er buiten de gevallen die werden vastgelegd, geen wijziging in het bedrag kan worden aangebracht.