TV kijken in 3D

De film Avatar zorgde voor een enorme belangstelling voor film kijken in 3D. Met de opkomst van de 3D tv wordt het ook mogelijk om thuis beelden te zien alsof u er middenin zit.

De geschiedenis van 3D

Het bekijken van beeld in 3 dimensies bestaat langer dan u wellicht zou vermoeden. Al in 1844 werd de Stereoscoop uitgevonden: een fototoestel waarmee 3D foto’s gemaakt konden worden. Een kleine eeuw later was ook de eerste echte 3D film in de bioscoop te zien. De 3D hype kwam daarna met enige regelmaat in de bioscoop terug. Onder andere in de jaren 50 en 80, toen het werd gebruikt als gimmick bij bepaalde horror- en science fictionfilms.

De regisseur van Avatar, James Cameron werkte vervolgens jarenlang aan een nieuwe technologie om het opnemen en vertonen van 3D naar een hoger niveau te brengen. Zowel technisch als financieel gezien werd dat een enorm succes. Perfecte timing voor de fabrikanten van televisies om hun versies van 3D tv op de markt te brengen.

De basis van 3D

De techniek van het vertonen van beeld in 3D is eigenlijk niet zo heel ingewikkeld. Men maakt slim gebruik van hoe wij zelf plat beeld omzetten in 3 dimensionaal beeld. Onze ogen zien eigenlijk de wereld in 2 dimensies. Maar omdat we er twee van hebben, die allebei net iets anders staan ten opzichte van een onderwerp, kunnen onze hersenen er vervolgens een 3D-beeld van maken.

Bij het vertonen van 3D-beeld maakt men gebruik van dezelfde methode. Daarom is het ook nodig dat u eerst een brilletje opzet bij het bekijken. Bij film in de bioscoop is dat een bril met verschillend gekleurde ‘glazen’. Een projector vertoont het beeld voor het linkeroog en een andere projector voor het rechteroog. Deze beelden verschillen een beetje qua opnamehoek: net zoals onze eigen ogen dit zouden waarnemen. De gekleurde glazen in de 3D bril zorgen ervoor dat het linkeroog alleen beeld krijgt bestemd voor het linkeroog: het andere beeld wordt eruit gefilterd. Hetzelfde geldt voor het rechteroog. Vervolgens maken onze hersenen er een mooi 3D beeld in ons hoofd van.

3D bij tv’s

Het principe bij 3D tv is in de basis hetzelfde: verschillende beelden worden naar het linker- en rechteroog verzonden. De bril die hiervoor tegenwoordig gebruikt wordt, is echter niet voorzien van twee gekleurde glazen. In plaats hiervan worden razendsnel op de tv beelden voor het linker- en rechteroog afgewisseld.

Nu moet er nog wel voor gezorgd worden dat ieder oog alleen ziet wat voor hem bestemd is. Hiervoor draagt de kijker een speciale bril met lcd-lenzen. Op het moment dat er een beeld verschijnt voor het linkeroog, wordt de lens voor dat oog doorzichtig en die voor het rechteroog ondoorzichtig. Het omgekeerde geldt voor het rechteroog. De tv en bril werken dus minutieus samen. Omdat het wisselen van het beeld zo snel gaat, merken onze hersenen het verschil niet en zien ze een ononderbroken beeld. Hiervoor zijn wel speciale 3D-tv’s nodig die een hoge beeldfrequentie van 100 tot 200 Hz hebben. Des te hoger de frequentie, des te scherper het 3D-beeld.

Deze field sequential-methode wordt het meest gebruikt door tv-fabrikanten. Maar er is ook nog een andere techniek waarbij geen speciale 3D-bril moet worden gedragen. Bij deze techniek wordt de bril vervangen door een voorzetscherm voor de tv zelf. Het nadeel hiervan was aanvankelijk dat u op een welbepaalde plek voor de tv moest blijven zitten om een 3D beeld te hebben. Keek u niet vanop de juiste plek, dan zag u een wazig beeld.

Inmiddels zijn er nieuwere versies van deze techniek waarbij het bijvoorbeeld mogelijk is vanuit 64 verschillende posities 3D beeld te zien. Ook zijn er systemen met camera’s die de positie van de kijker in de gaten houden en het 3D beeld daarop aanpassen. Hierbij kan echter maar een beperkt aantal kijkers in 3D meekijken.

3D-tv in de praktijk

Hoewel de 3D-technieken voor tv al langere tijd in ontwikkeling zijn, komen pas meerdere bruikbare 3D-tv’s op de markt. Vooral het WK voetbal in Zuid-Afrika was een reden voor veel producenten om hun nieuwste 3D-televisies op de markt te brengen of aan te kondigen. Deze apparatuur werkt inmiddels goed, maar het probleem is vooral dat er nog maar bijzonder weinig uitzendingen zijn in 3D.

De omroepen zijn nog maar net bezig met het doorgeven van hun programma’s in HD-kwaliteit. Men zal dus nog niet zo snel beginnen aan het uitzenden van alweer een nieuwe techniek, die zich qua populariteit nog moet bewijzen. De prijzen van de 3D-televisies zijn nog te hoog voor de doorsnee consument waardoor 3D-tv’s voorlopig beperkt blijven tot fans van de laatste technische snufjes.

Een eventuele boost in de populariteit moet vooral komen van de filmmarkt. Blu-ray is de aangewezen drager van biosscoopfilms in 3D-kwaliteit. Overigens moet u hierbij wel gebruik maken van Blu-rayspelers die 3D kunnen afspelen. Sommige modellen kunnen via de software worden geüpgraded naar 3D.

Of 3D na digitale televisie de nieuwe revolutie gaat worden, is dus op dit moment nog koffiedik kijken. Gelukkig kunt u met een 3D tv ook prima naar ouderwets platte beelden kijken.