Stress, vriend of vijand?

Stress is de boosdoener bij heel wat ziektebeelden. Maar wat is stress precies? Wat zijn de oorzaken en gevolgen? En hoe maak jij je meer weerbaar tegen stress? We leggen je alles uit van a tot zen.

Iedereen ervaart af en toe stress. Stress kan heel acuut zijn, bijvoorbeeld als je in de file staat en bijna een ongeval krijgt of pa-nikeert omdat je schrik hebt van reptielen. Hoewel de oorzaken van stress heel persoonlijk zijn (wat een ander stresseert, stresseert jou niet en omgekeerd) is de manier waarop je lichaam met stress omgaat voor iedereen gelijk. Heb je stress, naar aanleiding van een echt of ingebeeld gevaar, dan activeert je lichaam een eeuwenoud overlevings-mechanisme. Je brein zet een ‘vecht- of vluchtreactie’ in je lichaam aan, een systeem dat je klaarstoomt voor actie. Je bijnieren maken adrenaline aan, een stresshormoon. Zo stuurt je lichaam bloed naar je hart, spieren en hersenen, spannen je spieren op en versnellen je bloeddruk en hartslag. Je vertering en libido staan op een lager pitje. Verteren of voortplanten doe je wel als je de situatie overleeft en is nu geen must. Je verdedigen of weglopen doet dan je overlevingskansen stijgen.

Even later treedt er een tweede stress-systeem in werking. De hypofyse, een klier in je brein, laat je bijnieren ook produceren. Cortisol doet de bloedsuikerspiegel stijgen en helpt je stofwisseling een tandje. Zo heb je de nodige energie om de stressende situatie een kopje kleiner te maken.

Nieuwe stress, oeroud systeem

Je stress-systeem is een goed ontworpen systeem en doet je overlevingskansen stijgen. Jammer genoeg zijn we vandaag grootverbruikers van adrenaline en cortisol. Anders dan vroeger, wanneer er slechts zelden een leeuw of agressor op ons pad kwam, staat ons systeem bijna non-stop onder druk. De reden? Naast een acuut gevaar, kun je immers net zo goed stress krijgen tijdens een moeilijk gesprek met je baas of gewoon al bij het idee daaraan. Sporten en weinig slapen zijn evengoed bronnen van stress, net zoals nieuwsberichten of verontrustende statusupdates van vrienden op Facebook.

Of je stressreactie op deze hedendaagse situaties anders is dan je stressreactie bij een levensbedreigend gevaar? Heus niet, je lichaam brengt precies hetzelfde overlevingsmechanisme in werking en staat in dezelfde staat van alarmerende paraatheid. Je voelt je hartslag stijgen dankzij de adrenaline, krijgt een shotje cortisol en reageert met een vluchtreactie (‘ik wil hier weg’) of wordt net heel agressief (‘jij bedrieger!’). Sommige mensen denken en voelen dit alleen maar, anderen voegen ook daden bij de woorden. Herkenbaar? Ongetwijfeld.

Chronische stress

Acute periodes van stress zijn heel normaal. Je ervaart de intense gevolgen van adrenaline en cortisol, daarna keert de rust terug. Vandaag ervaren wij chronische stress. Minuut na minuut razen de stresshormonen bijna 24 uur en 7 op 7 door het bloed. Ons lichaam is daar zoals je raadt niet voor gemaakt. Gevolg? Er duiken stressgerelateerde ziektes en klachten op. Allereerst kunnen een chronisch verhoogde hartslag en bloeddruk je hart en bloedvaten beschadigen. Verder staan lange perioden met chronische stress voor een verminderde immuniteit. Hoewel cortisol je immuunsysteem in de eerste instantie een handje helpt (zodat je opgewassen bent tegen verwondingen en infecties), gaat je immuniteit net achteruit bij een langdurige vrijgave van cortisol. Ook opgespannen spieren, verteringsproblemen en een verlaagd libido horen bij de gevolgen.

Cortisol doet op de lange termijn ook veel verkeerd in je hoofd. De neuropsycholoog Michael Portzky legt uit dat cortisol de uiteinden van je zenuwcellen aantast. Vooral de zenuwcellen in je prefrontale cortex, een hersengebied vooraan in je brein, krimpen. Gevolg? Je handelt meer impulsief of gaat moeilijker om met nieuwe situaties. Geen lachertje, als je weet dat dit je vaak nog meer stress bezorgt. Ook de hippocampus, een hersengebied dat onder andere stressreacties afremt, raakt ontregeld. Je blijft dan cortisol aanmaken! Omdat de hippocampus ook gelinkt is aan processen zoals leren en onthouden, verloop dit allemaal minder makkelijk. Zo beland je heel gauw in een vicieuze cirkel. Stress krijgt de overhand. Je bijnieren raken misschien uitgeput en je krijgt een vrijkaart voor een burn-out.

Onderbreek je stress

Hoewel de wetenschap rond onze darmbacteriën nog heel jong is, weten onderzoekers dat stress net zo goed een invloed heeft op je darmflora. Slecht nieuws, want naast lichamelijke ongemakken zoals een slechte vertering en immuniteit, staat een verstoorde darmflora in verband met angst of depressiviteit. Onze darmen heten niet voor niets je tweede brein. Door te waken over een evenwichtige darmflora, neem je al een deel van je kopzorgen weg.

Je stressreactie onderbreken is verder dé methode om de gevolgen van langdurige stress uit je lichaam te houden. Dat doe je met alle methodes die je laten stoppen met piekeren. Denk aan yoga, massage en meditatie, maar ook met eenvoudige taken die je focus op het hier en nu richten. Gedaan met piekeren! Zo activeer jij het parasympathisch systeem van je zenuwstelsel. Je lichaam stopt de stressreactie en is klaar voor rust en herstel. Een ander alternatief zijn homeopathische middelen zoals Neurexan® van Heel NV, dat nerveuze onrust overdag verlicht en helpt bij een verstoorde nachtrust. Zentabs van Vista-Life geven je dan weer de nodige sereniteit en energie om in stress-situaties goed verder te kunnen functioneren.

Fout opgemerkt of meer nieuws? Meld het hier

Partner Content