Vrijwilligers zijn onmisbaar

Leen Baekelandt
Leen Baekelandt Journaliste Plusmagazine.be

Het ganse jaar lang staat het vrijwilligerswerk in heel Europa in de kijker. Maar tijdens de Week van de Vrijwilliger, van 28 februari tot 6 maart, richten we de spots zeker op hen!

Ongeveer 1 op de 7 Vlamingen doet aan vrijwilligerswerk, dat zijn ongeveer 900.000 mensen – vergelijkbaar met het aantal inwoners van een Vlaamse provincie. Deze vrijwilligers zijn actief in verschillende sectoren, van sportverenigingen, over welzijns- en gezondheidsorganisaties of de milieusector tot de sociaalculturele sector. De sportsector telt ongeveer 200.000 vrijwilligers, net zoals de sector welzijn en gezondheid, de culturele sector bekoort ongeveer 10% van de vrijwilligers en een dikke 6 % van de vrijwilligers engageert zich binnen de jeugdsector.
Wie is actief in het vrijwilligerswerk?

Niet alle leeftijdsgroepen zijn even actief in het vrijwilligerswerk in Vlaanderen. De meest actieve leeftijdsgroepen zijn deze van 40 tot 70 jaar, waar 17 tot 24% aan vrijwilligerswerk doet. Beneden de 40 jaar varieert dit percentage tussen 10% en 16%. Mannen en vrouwen zijn ongeveer even actief, maar mannen zijn vaker terug te vinden in bestuursfuncties en in de sportsector, terwijl vrouwen vooral actief zijn in het domein van de sociale dienstverlening en de persoonzorg.

Niet iedereen zet zich in dezelfde mate en met dezelfde intensiteit in voor het vrijwilligerswerk. 40% van de vrijwilligers engageert zich 1 tot 2 uur per week. Zo’n 4% kan beschouwd worden als ‘intensieve vrijwilligers’: deze mensen besteden minstens 5 uur per week aan vrijwilligerswerk.

Heel wat vrijwilligers zetten zich in voor meer dan één organisatie. Ze zijn bijvoorbeeld actief in de Raad van Bestuur van hun sportclub, maar geven daarnaast ook nog bijlessen aan kinderen met leermoeilijkheden enz.

De Week van de Vrijwilliger

Om de vele vrijwilligers zelf eens in de kijker te zetten, vindt van 28 februari tot 6 maart 2011 de Week van de Vrijwilliger plaats.

Voor meer informatie over de talrijke activiteiten in het kader van deze Week van de Vrijwilliger, kunt u terecht op www.vrijwilligerswerk.be en www.vrijwilligersweb.be

Waarom zetten mensen zich in als vrijwilliger?

Er zijn diverse redenen waarom mensen aan vrijwilligerswerk doen. Zo zijn er eerst een reeks sociale motieven: contacten opbouwen, netwerken met anderen, de eigen buurt versterken/opbouwen, zelf minder alleen of geïsoleerd zijn,.... Voorbeelden daarvan zijn vrijwilligerswerk in het buurthuis, computerlessen geven in een seniorencentrum,...

Ook persoonlijke motieven kunnen iemand ertoe brengen zich als vrijwilliger in te zetten: ervaringen opdoen, competenties ontwikkelen, expertise verfijnen,... Zo kan iemand bijvoorbeeld vrijwilligerswerk doen om zijn eigen vaardigheden in een bepaalde taal te verbeteren, kan iemand meewerken aan het magazine van een vereniging om de eigen redactionele vaardigheden aan te scherpen, ...

En tenslotte spelen idealistische motieven vaak een rol: zorgen voor het versterken van het sociaal weefsel, meewerken aan oplossingen voor problemen, zich inzetten voor de natuur en het milieubehoud... Zo zijn er de talrijke vrijwilligers bij het Rode Kruis, bij Natuurpunt, mensen die meewerken aan buurtinitiatieven om de leefbaarheid van de woonwijk te verbeteren,...

Niet alleen uit altruïsme

Men mag gerust stellen dat altruïsme tegenwoordig niet meer de enige beweegreden vormt. De nieuwe vrijwilligers kiezen voor een engagement vanuit hun eigen situatie, hun eigen interesses en hun eigen agenda. Ze willen zelf plezier, persoonlijke verrijking en leuke sociale contacten uit hun inzet puren. Ze kiezen bewust uit een breed palet organisaties en aarzelen niet om van de ene organisatie naar de andere te zappen,als het werk hen niet bevredigt. In plaats van onvoorwaardelijk trouwe helpers zijn de nieuwe vrijwilligers voor de organisaties klanten geworden. Die organisaties moeten dan ook een interessant product kunnen aanbieden, zonder hun eigen doelstelling te verloochenen.

Waardering kost niet veel

Resultaat: de organisaties moeten vandaag hun vrijwilligers klantvriendelijker behandelen om ze te krijgen en te houden.?Vergeet ook niet dat de concurrentie van het vrijetijdsaanbod enorm is geworden”, zegt Eva Hambach, coördinator van het Vlaams Steunpunt Vrijwilligerswerk. ?Organisaties die geen energie of tijd willen of kunnen besteden aan het management,de opleiding en de waardering van hun vrijwilligers, ondervinden in toenemende mate moeite om mensen te vinden. Waar een minimum aan omkadering ontbreekt, zullen vrijwilligers het eerst afhaken of snel teleurgesteld raken. De omkadering en waardering van vrijwilligers hoeven niet veel te kosten,als je als organisatie maar creatief bent. Het belangrijkste blijft dat de vrijwilliger het gevoel krijgt dat hij gewaardeerd wordt. Sommige organisaties investeren stevig in bijscholing, andere niet. Het is zeker niet fout wanneer organisaties inzake vooropleiding eisen stellen aan kandidaat-vrijwilligers. Voor sommige kandidaten is dat zelfs een punt van aantrekking. Maar als een organisatie de lat zo hoog legt dat enthousiaste mensen zonder vooropleiding niet meer aan de bak kunnen komen,dan zijn we verkeerd bezig. Opleiding en bijscholing blijven dan ook een must voor elke organisatie die met vrijwilligers werkt.”

De wettelijke regeling

Sedert 1 augustus 2006 (art. 5, 6 en 8bis sinds 1/1/2007) bestaat er een wettelijke regeling voor vrijwilligerwerk. Vrijwilligerswerk wordt daarin duidelijk omschreven als een activiteit die onbezoldigd en onverplicht wordt verricht ten behoeve van andere personen, groepen, organisaties of van de samenleving en die wordt ingericht door een organisatie buiten het familie- of privé-verband en buiten het kader van een arbeidsovereenkomst, een dienstencontract of een statutaire aanstelling.

Vrijwilligers worden dus niet betaald, maar kunnen wel een kostenvergoeding krijgen. Deze kan forfaitair worden toegekend (voor 2008 tot een maximum van ? 30,22 maximum/dag/vrijwilliger of ? 1.208,75 maximum/jaar/vrijwilliger) of als terugbetaling van reële kosten (onbegrensd, maar de max. kilometervergoeding voor dienstverplaatsingen met de eigen wagen, motorfiets of bromfiets bedraagt ? 0,3026/km). Beide systemen mogen binnen eenzelfde jaar niet gemengd worden. De vrijwilliger moet er zelf over waken dat dit niet gebeurd en ook dat de maxima niet overschreden worden. Een organisatie weet immers niet wat de vrijwilliger elders nog ontvangt als hij of zij nog ander vrijwilligerswerk verricht.

Een organisatie die vrijwilligers inschakelt, is burgerrechtelijk aansprakelijk voor de schade die vrijwilligers veroorzaken ten opzichte van derden, zowel tijdens de uitvoering van de activiteit, als onderweg van en naar de plaats van de activiteit.

De wet legt een verzekeringsplicht op aan de organisaties. Die verzekeringsplicht rust echter enkel op die organisaties waar de vrijwilligers volgens de nieuwe wet immuun zijn . Dat zijn volgende organisaties:

? de organisaties met rechtspersoonlijkheid (publiek of privaat): OCMW’s, lokale besturen, vzw’s...
? de koepels die een verzekering dienen te sluiten voor zowel zichzelf als voor de lokale afdelingen (meestal feitelijke verenigingen) die er deel van uitmaken
? de feitelijke verenigingen die één of meer personeelsleden tewerkstellen

De verzekeringsplicht geldt niet voor ‘onafhankelijke’ feitelijke verenigingen, kleine, spontane initiatieven, maar ook niet voor feitelijke verenigingen die al jaren actief zijn maar ‘niet specifiek verbonden’ met een andere organisatie. In deze gevallen genieten de vrijwilligers geen ‘immuniteit’: ze kunnen dus persoonlijk burgerrechtelijk worden aangesproken. Maar ook de feitelijke verenigingen die buiten de aansprakelijkheidsregeling met bijhorende verzekeringsplicht vallen, doen er goed aan een verzekering te sluiten.

Meer over dit aspect van het vrijwilligerswerk en getuigenissen van vrijwilligers leest u in het maartnummer van Plus Magazine dat momenteel in de winkel ligt.

Meer info over vrijwilligerswerk

? Het Vlaams Steunpunt Vrijwilligerswerk heeft een overzichtelijke website waar u veel informatie terugvindt. U vindt er onder andere inlichtingen over verzekeringen en de reglementering.
? De site Vrijwilligerswerk.be is een samenwerkingsverband tussen de Provinciale Steunpunten Vrijwilligerswerk, Het Punt VZW (Steunpunt Brussel) en het Vlaams Steunpunt Vrijwilligerswerk. U vindt er heel wat info, Verscheidene brochures kunt u downloaden en er is ook een vacaturedatabank waar u zich kunt inschrijven.

Fout opgemerkt of meer nieuws? Meld het hier

Partner Content