© Getty Images/iStockphoto

Verkeer en landbouw verzieken onze bossen

Waar vroeger zwavel de grote boosdoener was – de zure regen destijds bevatte zoveel zwavelzuur dat bomen en planten eraan dood gingen – ligt het meest nijpende probleem nu bij stikstof onder de vorm van ammoniak en stikstofoxides (NOx). De grootste vervuilers blijven het verkeer en de landbouw.

De waterkwaliteit in onze bossen is beter dan 25 jaar geleden maar nog bijlange niet goed genoeg. Dat blijkt uit een nieuw doctoraatsonderzoek van Arne Verstraeten van het Instituut voor Natuur- en Bosonderzoek (INBO) in Brussel.

Voor zijn onderzoek deed Verstraeten metingen op langere termijn in zowel grondwater in de bossen als in de bladeren van de bomen. Bij dat onderzoek bleek dat vooral de zwavelconcentraties in grondwater lager zijn dan vroeger. “Ook de nitraatconcentratie is gedaald”, zegt Verstraeten. “De zuurtegraad is lager, net als de hoeveelheid aluminium in het grondwater in onze bossen. Toch is de verzuring van onze bosbodems nog niet gestopt. Vooral de overmaat aan stikstof (ammonium en nitraat) zal nog vele jaren een probleem vormen. De bomen nemen hierdoor nog steeds te veel stikstof op, wat mogelijk het fosforgebrek in bepaalde bossen versterkt, waardoor ze minder goed groeien en mogelijk ook meer bladverlies kennen tijdens de zomer.”

De kwaliteit van het bodemwater kan dus ook te maken hebben met de vaststellingen uit ander langetermijnonderzoek over de gezondheidstoestand van onze bosbomen. Uit een studie van Verstraetens collega Geert Sioen blijkt immers dat meer dan een vijfde van de bomen in Vlaamse bossen niet gezond is. In Wallonië is de situatie iets beter, al gebruiken vergelijkbare studies daar soms andere parameters zodat een echte vergelijking moeilijk is.

Zure depositie ook in droge periodes

Nog een vaststelling is dat de concentraties van ammonium en nitraat in het regenwater in bossen minder sterk dalen dan in de omliggende niet beboste gebieden. Dat zou paradoxaal genoeg te maken kunnen hebben met de filterende eigenschappen van het bos en met zure depositie, ook tijdens droge periodes. “Er wordt namelijk ook heel veel ammonium afgezet tijdens droge periodes in de toppen van de bomen, samen met fijn stof”, aldus Verstraeten. “Ammoniak is een kleverige substantie die aan bladeren en takken blijft plakken, maar ook door de bladeren kan worden opgenomen. We weten nog niet precies wat er allemaal in het kronendak gebeurt. Eén van de hypotheses is dat bacteriën in de boomkruinen die ammonium omzetten naar geoxideerde stikstofverbindingen, die dan uitspoelen en in het bodemwater terechtkomen. Dat wordt nu verder onderzocht.”

Landbouw grootste vervuiler

De grootste bron van vervuiling blijft intensieve veeteelt en andere landbouwactiviteiten, waarbij veel ammoniak vrijkomt. Een andere belangrijke factor is het verkeer, dat verantwoordelijk is voor meer dan 60 procent van de NOx-uitstoot. In combinatie met de klimaatopwarming zorgt luchtvervuiling ervoor dat onze bossen onder hoge druk staan. Door de opwarming worden ze in stijgende mate belaagd door insectenplagen en door bacteriële en schimmelaandoeningen.

“Er zijn dringend bijkomende maatregelen nodig om de uitstoot van stikstof verder terug te dringen”, besluit Verstraeten. “Op Europese schaal zijn we bij de slechtste leerlingen van de klas. Deels heeft dat te maken met onze bevolkingsdichtheid, deels ook met het gebrek aan een afdoend beleid.”

Partner Content