Uit elkaar na meer dan 20 jaar
Het aantal scheidingen bij 50-plussers is in 20 jaar verdubbeld. Scheiden op latere leeftijd heeft gevolgen, zowel emotioneel als financieel.
Familierechtadvocaat Wills Langedijk zag in haar praktijk zo vaak mensen na 20 of 30 jaar huwelijk besluiten uit mekaar te gaan dat ze er een boek over schreef: De Grijze Scheiding. “Ik stel vooral vast dat veel partners mekaar onderweg zijn kwijtgeraakt. Wanneer ze rond de 50 zijn, zien ze nog voldoende tijd voor zichzelf om hun leven een nieuwe wending te geven. Mensen leven nu eenmaal langer in goede gezondheid”, legt ze uit. Veel heeft ook te maken met het feit dat de generatie die na de oorlog is geboren op een andere manier naar het huwelijk kijkt. Individualiteit is belangrijk: Het moet leuk zijn voor mij. Ik moet mij kunnen ontplooien, is nu de norm. Vroeger speelde het geloof een rol. Je deed wat van je verwacht werd en de beloning volgde in de hemel. Wij willen onze beloning nu. Zeker wie rond de 50 is, heeft nog veel verlangens: nog één keer de liefde beleven, een wereldreis maken...
“Het is dikwijls ook een levensfase waarin partners opnieuw sterk met mekaar geconfronteerd worden”, weet Langedijk. “Omdat ze met pensioen gaan of de kinderen het huis uit zijn. Vooral het pensioen is zo één van die ijkpunten in het leven waarop de relatie moet worden herzien. Voordien konden partners mekaar eventueel ontlopen, maar wanneer het werk wegvalt, is dat niet meer mogelijk. In sommige gevallen gaan partners weer openbloeien, maar voor anderen is het een ontnuchtering. Soms heeft de ene naar het pensioen toe geleefd en zit hij/zij nog boordevol plannen en de andere totaal niet. Een koppel moet samen uitzoeken hoe ze weer zin kunnen geven aan hun leven en relatie. Ook gezondheidsproblemen kunnen een rol spelen. Soms kan een van beide partners het niet meer opbrengen voor de andere te zorgen. Vijftigplussers voelen bovendien een hoge urgentie om hun verlangens te realiseren. Alleen pakt het finaal niet altijd uit zoals ze hadden gehoopt. Alleen wonen, het beperkte pensioen: dat kan allemaal flink tegenvallen.”
Problemen te lang in het vriesvak
“Ik zie effectief dat er evenveel mensen uit mekaar gaan in de leeftijdsgroep 45-70 als in de groep 30-45”, bevestigt scheidingsbemiddelaar Eric Decorte. “Onlangs had ik zelfs een stel van 86. Net als bij jongeren kunnen de redenen om uit mekaar te gaan heel divers zijn. Bij jongeren zie je vaak dat carrière maken of een verschillend seksueel verwachtingspatroon druk legt op de relatie. Bij 50-plussers spelen die zaken minder. Een andere kijk op de opvoeding van opgroeiende kinderen vormt bij hen vaak wél een splijtzwam. In zowat alle leeftijdscategoriën is het niet kunnen praten met mekaar een belangrijke oorzaak. Op een verschillende manier omgaan met geld vormt ook vaak een breuklijn. Vreemdgaan is zelden een oorzaak, maar een gevolg van het feit dat het op die andere vlakken al fout zit en dat die zaken niet bespreekbaar zijn. Problemen worden in het vriesvak gestopt. Tot het onhoudbaar wordt.”
“Toen ik startte als therapeut, was ik verbaasd over het feit dat veel mensen na een langdurig huwelijk toch nog besloten er een punt achter te zetten”, zegt psycholoog Yves Kerremans, die vaak stellen begeleidt die in crisis verkeren. “Zij zijn dikwijls nog opgegroeid met een christelijke achtergrond, waarbij het huwelijk de basis was van alles. Hun partner was niet helemaal wat ze ervan verwachtten, maar ze bleven samen. Soms vanuit de gedachte dat ze de partner konden veranderen. Het besef een keuze te hebben is pas later doorgedrongen bij de wat oudere leeftijdscategorieën, ongeacht of ze laag- of hoogopgeleid zijn. Zo leidt een chronische crisis vaak alsnog tot een scheiding. Ik stel wel vast dat oudere koppels meer dan jongeren bereid zijn tot compromissen om de relatie terug op het spoor te krijgen. Dat vind ik bewonderenswaardig.”
Meer kans op de datingmarkt
Wanneer de kinderen het huis uit zijn en je met pensioen gaat, moet je opnieuw zin geven aan je leven en je relatie evalueren.
“Scheiden in een latere fase heeft wel degelijk een heel andere impact dan wanneer je bijvoorbeeld 30 bent”, stelt Langedijk. “In dat geval heb je nog meer tijd om een nieuw leven op te bouwen. Je kan makkelijk een nieuwe partner vinden, weer kinderen krijgen of het financiële verlies dat je hebt geleden door de scheiding weer aanvullen. Wanneer je boven de 50 of 60 bent, heelt de breuk trager. Je bent wat minder veerkrachtig en ook financieel is de tijd korter om te herstellen. Wat wel is veranderd zijn de toegenomen kansen op een nieuwe partner. Er zijn meer single 50-plussers en ze zijn ook in grote mate actief op datingsites.”
“Velen onderschatten toch de gevolgen”, nuanceert Decorte. “Denk maar aan de vriendenkring van jaren. Die is na een scheiding nooit meer hetzelfde. En hoe ouder je wordt, hoe moeilijker het is om nieuwe vrienden te maken.”
Hard voor volwassen kinderen
“Als mensen na hun vijftigste uit mekaar gaan is dat vaak omdat de relatie al lang verkeerd zat, maar ze hebben met scheiden gewacht tot de kinderen het huis uit zijn”, verduidelijkt Langedijk. “Ze hebben het gevoel dat ze in wachttijd hebben geleefd. Nu is het aan mij, denken ze dan. Maar een scheiding is niet makkelijker voor volwassen kinderen. Er zijn dan wel minder praktische problemen, vaak komt het even hard aan. Kinderen vragen zich dan af of hun jeugd één grote leugen is geweest, waarom hun ouders niet eerder gescheiden zijn? Als zo’n breuk zich voordoet op het ogenblik dat ze zelf een gezin willen stichten, vinden ze het erg zwaar om bijvoorbeeld te zorgen voor een ouder die vereenzaamt. Vooral wanneer kinderen rond hun 18de de scheiding van hun ouders te verwerken krijgen, kunnen ze jaren achterstand oplopen. Hun springplank om te starten in het leven breekt.”
“Mijn ervaring leert dat volwassen kinderen het dikwijls nog moeilijker hebben”, voegt therapeut Kerremans toe. “Ze zijn nog bozer en geneigd partij te kiezen. Dat zullen jonge kinderen niet zo snel doen.”
Vrouwen nemen het initiatief
Het cliché wil dat het vooral mannen zijn die op middelbare leeftijd hun partner de rug toekeren en achter een jonge vrouw aangaan. “Die zijn er natuurlijk. Er worden vrouwen gedumpt”, aldus Langedijk. “Maar nog vaker besluiten vrouwen zelf een eind te maken aan hun huwelijk. Dat heeft te maken met het feit dat vrouwen meer investeren in relaties. Ze willen dat het goed gaat, een luisterend oor, aandacht. En in deze tijd kunnen ze ook weggaan, want ze zijn economisch onafhankelijk. Globaal gezien zou je kunnen stellen dat mannen emotioneel meer te verliezen hebben. Vrouwen hebben een sterker sociaal netwerk.”
“Dikwijls is het effectief de vrouw die gefrustreerd is. Ze vindt dat ze zo lang haar best heeft gedaan en uiteindelijk niet de erkenning krijgt die ze verdient. Je ziet die man dan echt uit de lucht vallen”, zegt bemiddelaar Decorte. Financieel bijten mannen sterker van zich af. Maar ook dat verandert. “Ik heb nu toch vaak mannen die minder verdienen dan hun vrouw.”
Komen late scheiders er uiteindelijk beter uit? “Wanneer ik mensen na hun scheiding opvolg, merk ik vaak dat diegene die het initiatief nam om de relatie te beëindigen effectief opgelucht is”, zegt Kerremans. “Wie zich in de steek gelaten voelt, maakt een lastige tijd door.”
“De ex-partner die het meest flexibel is, die zich het makkelijkst kan aanpassen aan de veranderende omstandigheden, komt er beter uit”, concludeert Langedijk.