© Houtekiet

Paula Marckx’ visie op jonger oud worden (uittreksel)

Paula Marckx, zelf negentig ondertussen, verklapt in haar nieuwe boek ‘Jonger ouder worden’ haar geheimen om ouder te worden zonder oud te zijn. Want ook al bewijzen de statistieken dat de gemiddelde levensverwachting de afgelopen decennia enorm is gestegen, in onze hoofden zijn we nog niet gewend aan de idee dat we tegelijk lang én goed kunnen leven. Paula heeft daarvoor geen pilletjes of andere medicijnen nodig. Ze put inspiratie uit het leven van echte mensen die actief deel blijven uitmaken van de maatschappij.

Paula Marckx' visie op jonger oud worden (uittreksel)
© Houtekiet

Heb je er al eens over nagedacht hoe anders ons leven zou zijn als ouderdom enkel zou gezien worden als een getal? Als een kalenderwaarde zonder meer? Wie beweert dat waterskiën niet is weggelegd voor negentigjarigen, of dat zeventigjarigen niet succesvol kunnen ondernemen? En waarom zouden zestigjarigen het geluk niet mogen zoeken? Dat is zogezegd niet normaal, maar wat is vandaag de dag normaal? En wie bepaalt dat?

Ouder worden is op avontuur gaan met de uitgesproken behoefte om van het leven te genieten.

Een Zweedse vrouw van honderdendrie kocht op haar honderdste voor het eerst een computer en heeft nu een blog met duizenden volgers. Een honderdenzesjarige danste met de Obama’s in het Witte Huis. Wie ouder worden associeert met mensen in schommelstoelen, zit ernaast. Ouder worden is op avontuur gaan met de uitgesproken behoefte om van het leven te genieten, met mogelijkheden die niet langer beperkt zijn tot een bepaalde leeftijd.

Sinds 1900 is onze levensverwachting met dertig jaar gestegen.Wil dat per definitie zeggen dat we aan het ouder worden zijn? Helemaal niet. Wat er eigenlijk aan het gebeuren is, is dat onze gemiddelde leeftijdsgrens verschuift, met een populatie die zich vaak tien tot vijftien jaar jonger voelt dan ze in werkelijkheid is. De huidige zeventigjarige voelt zich meer als de vijftigjarige van gisteren. Het begrip ‘oud zijn’verandert. Mensen leven langer en gezonder dan vroeger en dat zorgt ervoor dat we op een andere manier kijken naar onze ‘oude dag’ en er zelf ook anders naartoe groeien. Er ontwikkelt zich een nieuwe stijl: mensen bepalen steeds vaker zelf wat mogelijk is in hun latere jaren. De levenscyclus is gewijzigd en met haar de regels. De meerderheid van oudere volwassenen heeft het gevoel dat ze in de beste jaren van hun leven zijn. Ze blijven actief en laten ouderdom niet hun levensstijl bepalen. Ouder worden. En dan?

Door het feit dat mensen langer leven hebben ze meer tijd om dingen te doen die vijftig jaar geleden ondenkbaar en zelfs niet bespreekbaar waren. Meer en meer oudere mensen gaan uitdagingen aan waar veel jongeren niet aan zouden beginnen. Zijn die oudere mensen buitengewoon? Of is hun levenswijze normaal geworden dankzij de wetenschappelijke doorbraken in de gezondheidszorg en de medische technologie? En als dat zo is, wordt het dan niet dringend tijd om ons beeld over ouder worden aan te passen?

Dat de oudere volwassenen hun rol in de maatschappij moeten opnemen staat als een paal boven water

Het beeld dat wijzelf creëren van ouder worden is belangrijk. Dat beeld moet genuanceerd zijn. Je kan niet alle ouderen over dezelfde kam scheren, net zomin als je dat kan doen voor jongvolwassenen. Maar dat de oudere volwassenen hun rol in de maatschappij moeten opnemen staat als een paal boven water. Het wordt tijd dat wij ons denkbeeld over wat ouder worden kan betekenen grondig herzien.

Dat is belangrijker dan je zou vermoeden. Voor de meeste mensen zijn een goede gezondheid en zelfstandig kunnen handelen de prioriteiten wanneer ze een jaartje ouder worden. Studies tonen aan dat we daar zelf een belangrijke rol in spelen. Uiteraard helpen de medische doorbraken enorm, maar gezond ouder worden is meer dan ooit een kwestie van ingesteldheid. Als we een positiever imago toekennen aan het verouderingsproces, zullen we meer ontvankelijk zijn voor de rol die wij daar zelf in spelen

De meeste mensen glijden bijna ongemerkt in die levensfase zonder op voorhand te hebben stilgestaan over hoe fijn deze periode wel kan zijn.

.

Er zijn verschillende manieren om oud te worden. Het is niet langer een vanzelfsprekende periode van aftakeling. Het probleem is dat we nooit eerder hebben geleefd met miljoenen gezonde oudere volwassenen en rolmodellen zoals we die vandaag overal tegenkomen in de krant, op televisie, of gewoon op straat. We zijn dat niet gewoon. De meeste mensen glijden bijna ongemerkt in die levensfase zonder op voorhand te hebben stilgestaan over hoe fijn deze periode wel kan zijn. We denken liever niet aan die onvermijdelijke toekomst. Dat komt voor een groot deel door het beeld dat de maatschappij van oudere mensen ophangt. Die worden doorgaans getoond als hoogst kwetsbare dametjes en heren in bejaardentehuizen of instellingen. Maar geeft dat wel een juist beeld van senioren? Natuurlijk niet. Positieve beelden van senioren worden amper naar buiten gebracht. Nochtans is er een andere kant aan oud worden die even fascinerend is als jong zijn. Er zijn meer en meer gezonde, actieve, vitale en productieve senioren die een totaal ander leven leiden dan wat van hen wordt verwacht. Neem bijvoorbeeld de oudere volwassenen en gepensioneerden die zich uitleven op tennisvelden, golfterreinen, zwembaden, enzovoort. De oudste tenniskampioen van Argentinië, Artin Elmayan (°1917), speelt nog driemaal per week tennis en houdt er een zeer strikt trainingsschema op na.

Die mensen op de sportvelden zijn even oud als diegenen die in rusthuizen op het onvermijdelijke zitten te wachten. Maar ze beleven ouderdom op een compleet andere manier. Ze staan open voor uitdagingen. Terecht: er zijn nog zoveel nieuwe dingen te beleven. Om het met de woorden van Walt Disney te zeggen: als je ervan kan dromen, kan je het ook verwezenlijken.

In tijden waarin de bevolking aan het vergrijzen is, is het belangrijk om optimistische stemmen te laten horen en om na te gaan wat positief is aan die ouderdom in plaats van ons te concentreren op wat er mis mee is. Vergrijzing is trouwens een compleet achterhaald woord. Senioren hebben allang de weg gevonden naar de kapper en zijn best in staat hun eigen haarkleur te bepalen. De negatieve connotaties die aan die grijze haren vasthangen, daar moeten we vanaf. En tegelijk ook van dat lelijke woord zelf.

We staan hier voor een enorme uitdaging. We staan nog maar aan het prille begin om te leren wat het betekent om lang en goed te leven – en staan open voor boeiende nieuwe ervaringen.

Het probleem is dat we moeten ingaan tegen een eeuwenoude negatieve beeldvorming. Gezond ouder worden is nieuw. Ongekend terrein. Volgens de statistieken van de Verenigde Naties is de gemiddelde levensverwachting van de bevolking in ontwikkelde gebieden zevenenzeventig jaar.Verwacht wordt dat die tegen 2045-2050 zal oplopen tot drieëntachtig. En toch worden vijfenzestigjarigen nog altijd oud genoemd. Bovendien is de invaliditeit bij mensen ouder dan vijfentachtig de afgelopen vijftien jaar sterk gedaald. Omdat mensen vroeger niet oud werden, weet niemand hoe je daar als samenleving mee om moet gaan. Dat heeft een groot voordeel: er zijn geen regels. We staan hier voor een enorme uitdaging. We staan nog maar aan het prille begin om te leren wat het betekent om lang en goed te leven – en staan open voor boeiende nieuwe ervaringen.

De belangrijkste ziektes bij mensen tussen vijfenzestig en tachtig zijn niet kenmerkend voor hun ouderdom maar wel voor hun manier van leven.

Studies over aangenaam ouder worden bieden positieve vooruitzichten. Zeventig procent van de karakteristieken van succesvol ouder worden is gebaseerd op levensstijl en dertig procent wordt genetisch bepaald. De belangrijkste ziektes bij mensen tussen vijfenzestig en tachtig zijn niet kenmerkend voor hun ouderdom maar wel voor hun manier van leven. Er zijn veertigjarigen met heel veel problemen en tachtigjarigen zonder één enkel gebrek. De zogenaamde kwaaltjes hebben dus niet noodzakelijk iets te maken met de leeftijd van de persoon maar eerder met diens levensstijl.

Doordat we met zijn allen veel langer leven, krijgen we als maatschappij te maken met een totaal nieuwe uitdaging: het economisch gevolg van ouder worden. Mensen gebruiken hun kapitaal of spaarcenten op, sommigen maken zelfs schulden doordat ze zo lang leven. Niemand weet precies hoelang zijn levensduur zal zijn en dus zeker ook niet welke extra kosten hem mogelijk allemaal te wachten staan. Met een gezondheidssysteem dat op het punt staat ineen te storten is het primordiaal dat de bevolking het verband begrijpt tussen gezondheid en welvaart, en de rol die we daar allemaal in spelen. Hoe gezonder we zijn, hoe welvarender we zijn op financieel vlak, hoe minder we moeten uitgeven aan gezondheidszorg en hoe meer we onze sociale zekerheid helpen overleven. Daarom is het belangrijk om te beseffen dat het niet de taak is van een geneesheer om voor ons te zorgen – het is onze taak om dat zelf te doen en iedereen zou dit als zijn eigen verantwoordelijkheid moeten zien. Om zover tekomen is een nieuwe manier van denken nodig.

We zijn niet langer lastposten maar toegevoegde waarden.

Het hele concept van ouder worden en pensionering is aan het veranderen. Een pensioen is niet langer het moment waarop mensen voortaan op de stoep voor hun deur gaan zitten en een kaartje trekken met de buren. We brengen ongeveer dertig jaar van ons leven door als gepensioneerde, wat niet noodzakelijk wil zeggen dat we op rust moeten gaan. Het wil wel zeggen dat we aan een heleboel nieuwe ervaringen kunnen beginnen, ervaringen die ook de economie ten goede kunnen komen. We zijn niet langer lastposten maar toegevoegde waarden. De meeste mensen beperken hun toekomstplannen tot de reizen die ze willen maken. Dat komt waarschijnlijk doordat vakantie gekoppeld wordt aan plezier en dat de meesten er geen benul van hebben wat ze met de rest van hun vrije tijd kunnen doen. Maar er is zoveel meer.

Ik pleit ervoor te streven naar leeftijdloosheid. Dat is een gemoedstoestand, niet de eeuwige jeugd. Het goede nieuws is dat we het allemaal in ons hebben om die kracht zelf te controleren.Wij zijn niet allemaal voorbestemd om buitengewone dingen te doen, maar inspirerende verhalen van leeftijdsgenoten kunnen de hoop en geloof in onszelf aanwakkeren. Dat is een waardevolle gift, op om het even welke leeftijd.

Het wordt hoog tijd om de geheimen te delen van diegenen die ouderdom helemaal niet als een handicap zien, wel integendeel.

Paula Marckx' visie op jonger oud worden (uittreksel)
© Houtekiet

Paula Marckxwas als jong meisje mannequin voor Natan. Ze publiceerde een boek bij de Parijse uitgeverij Hachette en belandde in de journalistiek, waar ze over internationale politiek schreef voor Vlaamse en buitenlandse kranten en weekbladen. Paula was de eerste vrouw die haar vliegbrevet behaalde op de luchthaven van Deurne. Maar bovenal werd ze beroemd door het arrest-Marckx, dat vaststelde dat natuurlijke kinderen in België gediscrimineerd werden in hun gezins- en afstammingsrechten.

In het boek ‘Jonger ouder worden’ brengt Paula Marckx een vlot leesbare mix van eigen bedenkingen en ervaringen, wetenschappelijke waarheden en getuigenissen van een aantal mensen die tonen dat ouder worden echt een zegen kan zijn, mensen zoals lingeriemodel Annie Karssen (°1956), Wivina Demeester (°1943), François Glorieux (°1932), Raoul Servais (°1928), Paul Koeck (°1940), burggraaf Marc Eyskens (°1933),...

Paula Marckx, Jonger ouder worden, uitg. Houtekiet, ISBN 9789089245588, 253 p., € 22,99

Fout opgemerkt of meer nieuws? Meld het hier

Partner Content