Hoeveel geeft u uit aan cadeautjes?

Welk eindejaarsgeschenk kunnen we geven aan mensen die al alles hebben? Geld, een pakje, of iets heel anders? En hoeveel geven we eraan uit? Als u onze tips leest, vermijdt u dit jaar de cadeautjesstress!

Dag december, dag cadeaustress! Daarvan kunnen we vooral als grootouders meespreken. We moeten niet alleen een geschikt geschenk voor onze kinderen en schoonkinderen vinden, maar ook voor kleinkinderen.

Probleem nummer één: wat kunnen we ze nog geven dat ze al niet hebben? Sinterklaas is al langs geweest. En als we een computerspelletje kopen, antwoorden ze ons dat het al verouderd is.

Probleem nummer twee: al die cadeautjes tikken aardig aan in onze portemonnee. Reken daar de stijgende prijzen voor voeding en brandstoffen bij en we beleven misschien wel de duurste eindejaarsperiode ooit.

Dit jaar dan maar géén cadeautjes? Dat is niet zo verstandig, vindt socioloog Dimitri Mortelmans van de Antwerpse universiteit. Acht jaar geleden voerde hij één van de eerste studies uit naar de geschenkencultuur in ons land. “Cadeaus geven is al eeuwenlang een symbool om een bestaande relatie te bevestigen”, zegt hij. “Verdwijnt de relatie, dan geven we geen geschenken meer. Als grootouders hechten we extra belang aan een goede band met zowel onze kinderen als onze kleinkinderen. Ik zie het geven van cadeautjes dus niet zo snel verdwijnen. Integendeel zelfs, het aantal cadeaumomenten op een jaar lijkt toe te nemen. Mijn eigen kinderen zitten nog in de lagere school, maar dit jaar hoorde ik dat hun vriendjes met Pasen niet alleen paaseieren maar ook cadeautjes hadden gekregen.”

Hoeveel geeft u?

De waarde van het symbool heeft eigenlijk weinig of geen belang, benadrukt de socioloog. Zolang we maar iets geven. Maar wat is dan een redelijk bedrag dat we aan geschenken voor onze (klein)kinderen kunnen besteden? In Plus Magazine en op dee website hebben we u gevraagd wat u uw kleinkinderen met Kerstmis geeft (*).

• De meeste lezers noemen het bedrag van ? 20 of ? 25 per kleinkind, om het even hoe oud het kind is. Soms minder (? 5 tot ? 10), soms meer (tot ? 75).
• Voor uw volwassen kinderen geeft u vaak een geschenk met een waarde van ? 50. Maar dat is meestal een cadeau voor het koppel (kind + schoonkind).

Nog andere cijfers vonden we in het archief van VTM. Eind vorig jaar hield de zender op zijn internetforum een rondvraag naar het totale bedrag dat we aan kerstcadeaus besteden:

• 50% van de mensen die reageerden noemde een bedrag van maximaal ?100.
• 21% een bedrag tussen ? 100 en ? 200.
• 12% een bedrag tussen ? 200 en ? 350.
• 17% een bedrag van méér dan ? 350.

Voor iedereen of per lottrekking?

Als we met de familie een groot feest bouwen met Kerstmis of Nieuwjaar, werken we in België tegenwoordig met twee cadeauformules, zegt Dimitri Mortelmans. De eerste formule is degene waarbij iedereen voor iedereen een cadeautje koopt, met uitzondering van de kleinste kinderen. Dat blijft de formule met de hoogst mogelijke symboolwaarde, maar ook met de meeste cadeaustress en de hoogste kosten. Dat kan in de VTM-rondvraag het relatief hoge percentage mensen (17%) verklaren die meer dan ? 350 besteden, ook al moeten ze daarvoor in de zomer al beginnen te sparen.

De tweede formule bestaat ook al langer, maar blijkt opnieuw in volle opgang te zijn. De familie komt begin december (bijvoorbeeld rond Sinterklaas) al een eerste keer informeel samen. In een zak zitten papiertjes met de naam van de familieleden. Iedereen trekt er een naam uit. We verzwijgen wie we getrokken hebben en kopen dan alleen een cadeau voor die persoon. Het wordt bij de aanvang van het feest anoniem bij de andere gelegd. Zo weet niemand welk geschenk van wie komt, al gaan we natuurlijk gezellig gokken en soms onze mond voorbijpraten. Eén uitzondering: de ouders én grootouders kopen allemaal een geschenkje voor de kinderen tot zes jaar. Die hebben recht op méér magische cadeaumomenten.

“Deze formule biedt uiteraard een forse besparing op ons cadeaubudget, zonder dat we onze jongste kleinkinderen moeten vergeten”, oordeelt onze socioloog. “Het is ook een goede oplossing voor nieuwsamengestelde gezinnen, want een geschenk kopen voor mensen die je nauwelijks kent, blijft een heikele zaak.”

Welke formule we ook kiezen, we hoeven zeker niet beschaamd te zijn om wenslijstjes op te vragen. “Je moet in januari maar eens surfen naar e-Bay om te zien hoeveel mensen foute cadeaus te koop aanbieden. Of spullen die ze twee keer gekregen hebben”, lacht Dimitri Mortelmans. “Wenslijstjes verminderen het verrassingseffect, dat is waar, maar ook de cadeaustress. Zodra een kind kan zeggen waarmee het graag speelt, kun je daar al een wens uit afleiden. Voor jongere kleinkinderen kun je als grootouders polsen bij de ouders.”

Niets gaat boven een echt pakje!

Maar als onze kleinkinderen al alles hebben, kunnen we dan niet beter een envelopje met geld geven? Liever niet! “Als een symbool van een relatie moet een geschenk een verrassing zijn (daarom pakken we het ook in) én bovendien passen bij de smaak, de wensen en de persoonlijkheid van de ontvanger”, benadrukt de socioloog. “Een groot deel van het plezier schuilt juist in het uitpakken en in de verrassing. Niets gaat boven een echt pakje om onze band te symboliseren. Cash geld geven is onpersoonlijk, dat doe je in een winkel, maar niet in een persoonlijke relatie. Het gaat lijken op financiële ondersteuning en financiële hulp staat volledig buiten de cadeautjescultuur. Bovendien kent de ontvanger dan meteen de waarde die je aan de relatie hecht. Toch moet ik hier nuanceren. Al in ons onderzoek in 1999 bleek dat de ondervraagden een uitzondering op deze regel maakten voor de relatie tussen grootouders en kleinkinderen. Hier wordt stilzwijgend aanvaard dat oma en opa geld als cadeau aan hun kleinkinderen geven, wanneer ze de leefwereld van die kinderen niet zo goed meer kennen. Omgekeerd geldt dit niet: kleinkinderen horen geen geld aan hun grootouders te schenken, want dat wordt wél aangevoeld als financiële ondersteuning”.

De oplossing? Een compromis: we kunnen onze kleinkinderen geld geven (of een cadeaubon, dat komt in zekere zin op hetzelfde neer), maar de bankbriefjes dan zo origineel mogelijk verpakken, als een echt cadeautje. Het lijkt dan niet meer op geld en we hebben er een stuk van onszelf in gelegd. Zo blijven de symboolwaarde en het uitpakplezier intact. In het kaderstukje “Zo maakt u van geld een origineel pakje” (p.36) leest u de tips van lezeres Annemieke hoe u zelf verrassende verpakkingen kunt maken.

Uit uw reacties op onze vraag in het vorige nummer van Plus Magazine en op onze website bleek dat velen onder u nog een ander compromis hebben gevonden: u legt voor uw kleinkinderen een pakje van geringe geldelijke waarde onder de kerstboom en u geeft dan een wat groter bedrag in contant geld met Nieuwjaar, bijvoorbeeld wanneer ze hun nieuwjaarsbrief komen voorlezen. Zo verzoent u het symbolische cadeautje en de enveloppe met geld!

Hard op zoek naar alternatieven

Mooi allemaal, maar wat doen we als we geld of een cadeaubon toch te onpersoonlijk vinden? En als onze kinderen en kleinkinderen al alles hebben of massa’s cadeautjes van anderen krijgen?

Dan zoeken we beter naar alternatieven die de cadeaustress omzeilen. We kunnen onze kleinkinderen in de kerstvakantie meenemen naar een film of een kindershow, we kunnen met hen naar Disneyland Parijs trekken en met de oudere kleinkinderen kunnen we gaan shoppen in de koopjesperiode.

Lezer Robert Puttemans uit Herent heeft nog een andere formule: “We nodigen al onze volwassen kinderen en onze twee kleinkinderen uit voor een gezamenlijk weekend in de eindejaarstijd. We huren afwisselend een vakantiewoning aan zee, in de Ardennen of net over de grens. Wij betalen de huur (de prijs varieert van euro300 tot euro400), maar we kopen dan voor niemand nog een cadeautje. We zijn dan enkele dagen samen met zes volwassenen en twee kinderen en dat is een geweldige opkikker voor de drie generaties!”

“Je ziet inderdaad meer en meer mensen naar zulke alternatieven zoeken”, pikt Dimitri Mortelmans hierop in. “Dat is een goede zaak want die alternatieven keren terug naar de echte basiswaarde van een geschenk: een symbool dat de band moet bevestigen en versterken!”

Wat mogen we in ruil verwachten?

Oké, we hebben dan moeite gedaan om passende cadeaus op de kop te tikken, het geld origineel te verpakken of een alternatief te vinden. Wat mogen we dan van onze kinderen en kleinkinderen in ruil verwachten? Dat ze meer op bezoek komen? Vaker bellen of mailen?

Neen, waarschuwt onze socioloog: “Ik ken grootouders die niets liever doen dan cadeautjes kopen voor hun kleinkinderen. Zolang dat gebeurt als symbool van liefde en genegenheid, is daar niets mis mee. Het wordt wél een probleem als we hun al die geschenkjes geven om hun aandacht en genegenheid te kopen. Bij de kleinkinderen ontstaat dan de Pavlovreflex: we gaan op bezoek bij oma en opa, want krijgen we een cadeautje! Natuurlijk willen we het liefst dat er een evenwicht is tussen wat we geven en wat krijgen. Als we voor vrienden een duur cadeau kopen en we zelf van hen maar een kleinigheid krijgen, zijn we verveeld. Het lijkt alsof zij minder waarde hechten aan de vriendschap dan wij. Maar zo mogen we niet redeneren. Een cadeau geven is geen ruileconomie. We drukken er het verlangen mee uit dat de goede relatie blijft bestaan, we hoeven niets terug te krijgen. Wat de anderen doen, is hún probleem!”