Garnaalvisserij te paard erkend als Immaterieel Cultureel Erfgoed van de Mensheid

Tijdens de achtste editie van het ‘intergovernmental committee for the safeguarding of the intangible cultural heritage’ van UNESCO, werd ‘de garnaalvisserij te paard in Oostduinkerke’ officieel toegevoegd aan de Representatieve Lijst van het Immaterieel Cultureel Erfgoed van de Mensheid’.

Ons land en meer bepaald de personen die het dossier vanuit NAVIGO-Nationaal Visserijmuseum klaarstoomden, kregen een flinke pluim voor hun huzarenwerk! Dit lezen we in het verslag: “The subsidiary Body was impressed to see several well-prepared nominations that might serve as models and sources of inspiration for other States Parties; this concerns the nominations submitted by Belgium, France, ...”
De opname van de garnaalvisserij te paard als item van immaterieel erfgoed op de representatieve lijst, is een gegeven dat door de betrokken gemeenschappen ten volle wordt begrepen en nagestreefd. De garnaalvissers te paard en de andere erfgoedgemeenschappen zijn er trots op dat hun traditie van generatie tot generatie wordt doorgegeven en willen dit gegeven koesteren en beschermen en ook als voorbeeld fungeren voor andere groepen en gemeenschappen elders ter wereld die hier inspiratie uit kunnen putten.

Wat is garnaalvisserij te paard?

De garnaalvisserij te paard is een ambachtelijke vaardigheid die nauw verbonden is met de natuur: een goede kennis van de zee en de zandstrook. Een groot vertrouwen in en respect voor het paard zijn onontbeerlijk. De vissers gaan een paar keer per week met paard en net in zee, behalve in de wintermaanden. Het vissen zelf duurt drie uur, anderhalf uur voor tot anderhalf uur na laagtij.
Het paard stapt tot aan de borst door het water, parallel met de kust. Men gebruikt tegenwoordig een trechtervormig net dat door twee zijdelingse planken wordt opengehouden. Een ketting sleept over het zand en veroorzaakt schokgolven waardoor de garnalen opspringen en in het net terechtkomen. Dit net (7 x 10 meter) vergt een enorme trekkracht die Brabantse trekpaarden kunnen ontwikkelen. Om het half uur wordt het vissen onderbroken om terug naar het strand te gaan. Daar wordt het net geledigd en de vangst gezeefd. De garnaaltjes komen terecht in de korven die langs weerzijden van het paard hangen. Daarna worden garnalen gekookt in zoet water.
De garnaalvisserij te paard wordt beoefend op het strand en de brandingszone van Oostduinkerke. Deze badstad maakt sinds 1978 deel uit van de gemeente Koksijde. Het vissen naar garnalen met paard en sleepnet gebeurt in ondiepe wateren en is slechts mogelijk op voldoende vlakke, zeer zwak glooiende kusten. Dit is ook de biotoop waar de grijze garnaal, Crangon crangon, talrijk voorkomt. Bovendien beschikt Oostduinkerke over een ideaal strand zonder strandhoofden of andere hindernissen die gevaarlijk zouden zijn voor paard of visser.

Wat is immaterieel cultureel erfgoed?

Immaterieel cultureel erfgoed is niet-tastbaar. Het zijn die gewoontes, gebruiken, praktijken en de kennis die een gemeenschap overgeërfd heeft en die de gemeenschap of groep in consensus voldoende belangrijk acht om door te geven aan toekomstige generaties. Dit erfgoed gaat breed: stoeten en processies, dragen van reuzen, kantklossen,... De klemtoon ligt niet zozeer op het element immaterieel cultureel erfgoed maar op de methodiek van het doorgeven en het proces.