Een rusthuis kiezen

Uw bejaarde vader of moeder kan niet langer thuis blijven wonen. De zoektocht naar een geschikt rutshuis begint. Hoe maakt u een keuze? Wat is een aanvaardbaar budget? En hoe vertelt u het aan uw ouder(s) zonder u schuldig te hoeven voelen?

Inhoud:

Een rusthuis zoeken voor je ouders is niet alleen een zoektocht naar opvang, het is ook een beetje rouwen op voorhand”, zegt Luc Van de Ven, klinisch psycholoog, verbonden aan het UZ Leuven. Daarom besteden we in dit artikel niet alleen aandacht aan de materiële aspecten. Ook op de emotionele en psychologische gevolgen kunt u maar beter voorbereid zijn.

Welke opvang heeft uw vader en/of uw moeder nodig? Dat is de eerste vraag die u zich moet stellen. De huisarts of de thuisverpleegkundige kan u heel wat wijzer maken. Zijn uw ouders nog zelfredzaam, dan kunt u uitkijken naar een klassiek rusthuis voor validen (officieel heet dat een ROB). Of naar één van de alternatieven die we verder opnoemen. Is uw vader en/of moeder zorgbehoevend, dan kan een rust- en verzorgingstehuis (RVT) aangewezen zijn.

Adressen kunt u vinden:

  • bij het gemeentebestuur (dienst welzijn)
  • bij het lokale dienstencentrum
  • in de rubrieken 6995 en 7000 van de Gouden Gids
  • op www.zorg-en-gezondheid.be (alle erkende rusthuizen in Vlaanderen). Klik op Zorgaanbod, Wat en waar en Residentiële ouderenzorg)
  • bij de Federatie Onafhankelijke Seniorenzorg (privérusthuizen in Vlaanderen), tel. 03 354 13 58 en www.fos-seniorenzorg.be
  • bij Home-Info (voor het Brussels gewest), tel. 02 511 91 20 en www.home-info.be
  • bij Infor-Homes Wallonie (uitluitend voor Wallonië), tel. 010 22 59 97 en www.inforhomeswallonie.be

Maak de keuze samen!

De volgende stap is heel belangrijk: samen met uw vader/moeder kandidaat-opvangvormen uitkiezen en er een verkennend bezoek brengen. Vaak is één rusthuis favoriet, maar toch is het aangewezen er minstens drie of vier andere te bezoeken.

  • Breng het bezoek bij voorkeur op een gewone weekdag en neem zo mogelijk uw vader/moeder én een broer of zus mee. Of verdeel de bezoeken over de broers en zussen, zodat iedereen zijn mening kan geven.
  • Gebruik onze checklist als leidraad voor de details waarop u moet letten en voor de vragen die u niet mag vergeten te stellen.
  • Neem zo mogelijk achteraf contact op met de kinderen van een rusthuisbewoner en vraag naar hun ervaringen met de instelling.
  • Overtuig uw ouders een week op proef in het rusthuis te gaan verblijven: dat is wellicht de beste test. Nogal wat rusthuizen bieden tegenwoordig zulke kortverblijven aan.

Wat verandert er met het woonzorgdecreet?

Thuiszorg en rusthuis zijn nu gescheiden werelden, maar die scheiding moet verdwijnen. Dat zegt het nieuwe woonzorgdecreet dat het Vlaamse parlement rond Pasen zal goedkeuren. De overgang van thuiszorg naar residentiële zorg (of omgekeerd) moet veel soepeler worden.

Concreet: als uw ouders al geruime tijd geholpen worden door een thuisverpleegkundige, dan zal die verpleegkundige hen kunnen blijven verzorgen wanneer ze naar een rusthuis gaan. Dat is nu nog niet mogelijk. In elke regio gaan rusthuizen en organisaties voor thuiszorg daar-om samenwerkingsakkoorden zogenaamde zorgzones vormen. Centra voor dagopvang in rusthuizen zullen ook nachtzorg thuis kunnen aanbieden. De benaming RVT zal verdwijnen en er komen meer tussenvormen zoals assistentiewoningen en kortverblijven.

Wacht niet te lang

  • Wacht u tot de nood aan opvang heel acuut wordt, dan zult u wellicht gedwongen worden te kiezen voor het rusthuis waar het eerst een plaats vrijkomt. Begin daarom met uw zoektocht bij de eerste tekenen dat thuiszorg niet lang meer kan volstaan.
  • Laat uw ouder(s) inschrijven in minstens twee of drie rusthuizen.
  • In de meeste rusthuizen kunt u kiezen tussen een actieve en een passieve wachtlijst. De eerste dient voor mensen die dringend opvang nodig hebben, de andere voor wie een plaats zoekt in een verdere toekomst.
  • Omdat vele mensen op meerdere wachtlijsten staan, lijkt de wachttijd meestal langer dan hij in werkelijkheid is. Uit een onderzoek in de provincie Antwerpen in het najaar van 2006 bleek dat hij maximaal zes maanden bedroeg in 70 % van de rusthuizen (in 17 % van 6 tot 12 maanden, in 13 % meer dan 12).
  • “Ingeschreven zijn op een wachtlijst blijkt in de praktijk geruststellend te werken, zowel voor de ouders als voor de kinderen”, zegt gerontoloog Michaël Van Buggenhout. “Het probleem is dat die wachtlijsten niet transparant zijn. Je weet niet hoe ze evolueren en waar je exact staat. In theorie zou het voor iedereen een goede oplossing zijn als de rusthuizen van een streek zouden samenwerken met één centrale wachtlijst. Maar dat stuit nog steeds op de concurrentie tussen de rusthuizen onderling.”

Informeer u over dagprijzen en supplementen

Ongeveer de helft van alle rusthuizen is in handen van een vzw. Dertig procent hangt af van de overheid (vooral de OCMW’s) en het overige twintig percent bestaat uit privérusthuizen (“de commerciële sector”). Deze drie zuilen moeten zich houden aan dezelfde basisnormen, maar de prijzen, het comfort, de infrastructuur enz. kunnen sterk variëren.

  • De dagprijzen in een rusthuis verschillen volgens regio en provincie. Eind 2008 bedroeg de gemiddelde dagprijs in Vlaanderen ? 42,24, ? 41,38 in Brussel en ? 34,90 in Wallonië. Het duurst is de provincie Antwerpen (? 48,59), het voordeligst zijn Namen (? 32,48) en Luik (? 32,97).
  • De dagprijzen gelden per persoon. (dus niet per kamer). Voor echtparen geldt in de meeste rusthuizen echter een korting van ongeveer 20%.
  • Als we naar de gemiddelde dagprijzen op nationaal niveau kijken, zijn de rusthuizen in handen van een vzw duurder (? 41,68) dan de OCMW-instellingen (? 36,83) en de privérusthuizen (? 37,57). Binnen de drie groepen bestaan er ook verschillen. In een luxueuze seniorie (flat-screen op de kamer, wellness...) stijgt de dagprijs al snel boven de ? 50.
  • Bovenop de dagprijs komen er nog supplementen: voor (huis)arts, medicijnen, kinesitherapie, uitstappen, kapper, pedicure, de was, verzorgingsmateriaal, eventueel ook de dranken buiten de maaltijden, zakgeld, enz. Rusthuizen zijn verplicht een maandfactuur op te maken dat alle extra kosten opsomt. Als u zelf instaat voor de was en de aankoop van drank en verzorgingsmateriaal kunt u besparen. Toch moet u al snel rekening houden met ? 1600 per maand.
  • Als de inkomsten van uw ouder(s) niet volstaan, dan kan het rusthuis het OCMW vragen de rest bij te passen. Het OCMW kan dit bedrag terugvorderen bij de kinderen. Sommige gemeenten hebben deze onderhoudsplicht afgeschaft (Herentals, Turnhout, Oostende,...) maar de meeste passen ze nog toe.
  • Wanneer uw ouders naar een rusthuis gaan, zal men u een contract voorstellen. Lees het aandachtig en onderhandel gerust over de inhoud: de waarborgsom, de duur van de proefperiode, de opzegtermijn, de korting in geval van afwezigheid...

De factuur: een voorbeeld

Mevrouw Denise V. is 88 en verblijft in een rusthuis (vzw) in de regio Antwerpen. Ze is zorgbehoevend. De dagprijs bedraagt euro 48,89. Dit was haar factuur van november 2008:

  • kamerkosten: 30 dagen x ? 48,89: ? 1466,70
  • huisarts: ? 32,32
  • zakgeld OCMW: ? 84,47
  • apotheekkosten: ? 124,10
  • totaal: ? 1707,59.

De kinderen van mevrouw V. staan zelf in voor haar was. Aangezien haar inkomsten niet toereikend zijn, wordt de rest bijgepast door het OCMW dat deze kosten verhaalt op de kinderen, volgens hun inkomen.

Houd rekening met alternatieven

Is uw vader of moeder nog in redelijke gezondheid dan kunt u denken aan een alternatief – een compromis tussen de veilige zorg in een rusthuis en de privacy in de eigen woning.

1. Serviceflats: liggen vaak naast een rusthuis en bedoeld voor valide en zelfredzame mensen. De bewoners kunnen desgewenst gebruik maken van de diensten van het rusthuis.

Waar? Gebruik dezelfde infokanalen als voor een rusthuis.

2. Assistentiewoningen: serviceflats voor zorgbehoevenden die een aantal zaken zelf beredderen en voor andere zaken hulp krijgen.

Waar? Ze zijn nog dun gezaaid, maar daarin kan verandering komen. Googel op Assistentiewoningen of informeer bij een dienstencentrum.

3. Aanleunwoningen: een klassieke woning die afhangt van een rusthuis maar er niet pal naast ligt (wel in een straal van 1 km), bedoeld voor valide koppels. Elke dag komt personeel van het rusthuis langs.

Waar? Informeer bij grotere RVT’s in de buurt. Het aanbod is beperkt.

4. Dagopvang: er bestaan meerdere formules om zorgbehoevenden die nog thuis kunnen wonen, overdag op te vangen. Tal van rusthuizen werken met een dagcentrum, maar er bestaan ook gastgezinnen en zorgboerderijen die overdag ouderen onthalen in een familiale sfeer.

Waar? De dienst welzijn van uw gemeente kan u wegwijs maken. Info over gastgezinnen onder meer bij Landelijke Thuiszorg (tel. 070 22 88 78 en www.landelijkethuiszorg.be ).

5. Kangoeroewonen: de woning van uw ouders kan verbouwd worden tot twee aparte woningen, bijvoorbeeld één voor hen en één voor een van de (klein)kinderen. Uw ouders voelen zich veiliger en kunnen wanneer nodig een beroep doen op het jonge volkje. Het jonge gezin verwerft een betaalbare woning en heeft altijd een oppas bij de hand... Eens het nieuwe Vlaamse decreet op de ruimtelijke ordening (momenteel in bespreking in het Vlaams parlement) is goedgekeurd, zal een bouwvergunning niet meer nodig zijn als u maximaal één derde van een woning verbouwt tot een kangoeroewoning, op voorwaarde dat dit gebeurt in een familiale context en dat er een zorgrelatie tussen de partijen komt.

Waar? Behalve particuliere initiatieven bestaan er ook kangoeroe-appartementen. Informeer bij het OCMW of bij sociale huisvestingsmaatschappijen.

6. Groepswonen: een aantal validen of licht zorgbehoevenden delen één appartement of woning. Ze hebben een eigen privéruimte, maar delen een aantal gemeenschappelijke ruimten. Ze kunnen desgewenst een beroep doen op thuiszorgdiensten. De formule helpt vereenzaming voorkomen, maar vereist wel een sociale ingesteldheid. Het aanbod gaat soms uit van OCMW’s en sociale huisvestingsmaatschappijen, maar vaak ook van particulieren of vzw’s.

Waar? Informeer bij het OCMW of bij een sociale woningbouwmaatschappij (rubriek 6985 van de Gouden Gids). Particuliere initiatieven vindt u o.m. bij de vzw Abbeyfield (tel. 02 687 51 79, www.abbeyfield.be ) of vzw Samenhuizen (tel. 02 380 24 62, www.samenhuizen.be ).

7. Seniorenflats en seniorenresidenties: koopflats waarvan de infrastructuur aangepast is (geen trappen, veiligheidsdomotica, alarm...) voor valide ouderen die kleiner en veiliger willen wonen. Soms voorzien ze ook in bepaalde diensten (schoonmaak, kapsalon, maaltijden). Vaak zijn de flats midden in de stad gelegen.

Waar? Google kan u helpen.

Wees voorzichtig maar consequent

“Elke dag word ik geconfronteerd met de angsten en de twijfels van kinderen die beseffen dat de overgang naar een rusthuis onvermijdelijk wordt voor hun vader en/of moeder, maar toch de stap niet durven te zetten”, zegt psycholoog Luc Van de Ven. “Het is dan ook een symbolisch zwaarbeladen stap: je moet als kind uit liefde en bezorgdheid de macht van vader of moeder overnemen.”

Voor een serene overgang geeft hij de volgende adviezen mee:

  • Kom samen met de broers en zussen en kom een scenario overeenvoor de eerstkomende maanden. Eén lijn trekken is essentieel, onderling geruzie kunt u missen als kiespijn.
  • Bespreek uiteraard samen met vader en/of moeder het voorstel van de verhuis naar een rusthuis.
  • Ziet u dat niet zitten, schakel dan een professionele hulpverlener in om de boodschap te brengen, bijvoorbeeld de huisarts.
  • Een ziekenhuisopname is soms een goede aanleiding om de verhuis naar een rusthuis voor te stellen.
  • Neem uw ouders mee op de testbezoeken. Zo kunnen ze zelf bepalen waar ze zich thuis kunnen voelen.
  • Wacht niet tot de opvang een acute noodzaak is geworden. Met één gesprek zal de kogel niet door de kerk zijn. Laat de boodschap bij hen bezinken en heb geduld.
  • Als uw ouder(s) zich tegen de opname in een rusthuis blijven verzetten, kunt u beter zoeken naar een alternatief (bijv. intensieve thuiszorg).
  • Voed het idee van een eventuele terugkeer naar het eigen huis niet (“Als het in het rusthuis niet klikt, dan kun je nog altijd terug naar huis”). Verkoop of verhuur het ouderlijke huis zo snel mogelijk. Dat klinkt hard en ongevoelig maar het is nodig en consequent.
  • Komt u als familie moeilijk tot een beslissing, dan kunt u de hulp van een psycholoog inroepen.

Fout opgemerkt of meer nieuws? Meld het hier

Partner Content