© GETTY IMAGES

Durf jij je nog op te kleden?

Kerst en Nieuwjaar komen eraan, tijd om weer je mooiste kleren uit de kast te halen. Maar doe jij dat nog, je opkleden? Of durf je niet, bang om overdressed aan de feestdis te verschijnen.

De modemerken pakken uit met hun feestcollecties: glimmende jurken, kraagjes met kralen, fluwelen pumps. Ze hangen en staan aanlokkelijk te pronken in de winkel. Zelf ben ik er dol op, maar de kans bestaat dat ik ze na enige vertwijfeling toch terughang. Want wie kleedt zich nog op? Steeds meer lijk ik een anachronisme. Of dat nu op het werk, een feest, in het restaurant of theater is. Iedereen draagt jeans, sneakers, slippers – in het ergste geval een fleece trui – om het even waar en om het even wanneer. Casual is cool.

Het contrast viel mij weer op bij het bekijken van de succesvolle Amerikaanse tv-reeks Mad Men, over het reilen en zeilen in een reclamebureau van 1960 tot 1970. De heren zitten strak in het pak, de haren netjes gekamd. De dames zijn tot in de puntjes geföhnd, opgemaakt, dragen ravissante outfits en wisselende accessoires voor hun dagtaak. Oké, dit is een tv-reeks die zich afspeelt in het luxueuze, creatieve milieu in Manhattan, en wellicht zijn de personages niet representatief voor de doorsnee werknemer in die tijd. Maar toch.

“Onze manier van kleden maakt inderdaad een evolutie door, ongeacht of je nu veel of weinig geld hebt. Kijk maar naar foto’s van gewone mensen die Expo 58 bezochten”, bevestigt Edouard Vermeulen, ontwerper en eigenaar van modehuis Natan. “Voor de meesten was dit een toeristische uitstap. Toch droegen de dames een hakje, een jurk, een tas, soms zelfs handschoenen. Vergelijk dat met bezoekers vandaag op Brussels Expo. Het verschil is dag en nacht. En nee, de mensen waren toen niet rijker.”

Rol van sociale media

Expo 58 is misschien wel een goed voorbeeld, zegt ook styliste Linda Van Waesberge (64). “Dat was voor de meesten niet zomaar een uitstapje. Dat was een speciaal evenement. Ik denk dat daar ook deels de verklaring ligt: we zijn te veel gewend. Er zijn nu om de haverklap evenementen. Er is wat kleding betreft effectief een enorme normvervaging. Casual wordt nu overal aanvaard, om het even waar. Er wordt geen onderscheid meer gemaakt in gelegenheid, een groot verschil met 30 jaar terug. Op elitaire feestjes in besloten kring zie je nog wel pakken en jurken, maar het straatbeeld is saai en onverzorgd. Er gelden geen restricties meer. Mensen zien dit als een nieuw verworven vrijheid.”

Als de hele maatschappij informaliseert, ontstaat weer de nood aan een zeker formalisme.

“Je mag niet vergeten dat veel mensen niet zo blij zijn met zichzelf en zich ook niet opmerkelijk durven te kleden”, gaat de styliste verder. “Deze tijd is in dat opzicht veel wreder. Via sociale media komen er miljoenen foto’s op ons af en dat kan heel confronterend zijn. Mensen gaan er zich onzeker door voelen. Door die sociale media is ook het straatbeeld bepalend geworden. Het is de straat die de modewereld dicteert wat in de winkels moet komen en niet omgekeerd. Je ziet dan ook dat grote modehuizen daar op inspelen. Sportkledij bijvoorbeeld maakt al langer deel uit van hun collecties. Sneakers zijn razend populair.”

“Het gevolg is dat wanneer je je in deze tijd gaat opkleden, je moed nodig hebt. Want je wordt bekeken, en niet iedereen kan daar tegen. Zeker nu casual de norm is, wijken mensen daar niet graag van af. Hetzelfde zijn als de groep heeft een beschermend effect. Velen houden wel van een soort uniform. Daarom is the little black dress zo gegeerd.”

De samenleving informaliseert

Hoe is dat zo gekomen? “Het heeft erg veel te maken met de totale informalisering van de samenleving”, legt trendwatcher Herman Konings uit. “De formaliteit en de hiërarchie is overal sterk afgezwakt: in bedrijven werkt men meer met vlakke structuren, in het onderwijs spreken kinderen de juf of meester met de voornaam aan, de media schrijven informeler, de u-vorm is overal verdwenen. Of denk aan televisie: vroeger had je een gastvrouw – een omroepster – die je doorheen de tv-avond begeleidde, ook die is verdwenen.”

Durf jij je nog op te kleden?
© GETTY IMAGES

“Die informalisering is eind jaren ’60 ingezet, toen de oudste babyboomers volwassen werden. Dat was een heel andere generatie dan de vooroorlogse – stille – generatie. Het Amerikaanse consumptiedenken deed zijn intrede, de oude structuren werden in vraag gesteld en omgegooid, de seks, drugs en rock-‘n-rollmentaliteit maakte opgang. Zij hebben het pad geëffend voor hun kinderen, die geboren werden in de jaren ’70 en ’80. Dat was de eerste generatie die een informele, antiautoritaire opvoeding kreeg en betrokken werd in het debat. Dat is ook de generatie die nu sleutelposities inneemt”, aldus de trendwatcher.

Los van de maatschappelijke context, kan je er natuurlijk gewoon plezier aan beleven om je stijlvol te kleden. “Maar mensen ervaren een enorme tijdsdruk en keuzestress, tweeverdieners met kinderen hebben veel minder tijd dan 30 jaar geleden. We moeten bijscholen, netwerken,... De formaliteit gaat dan te zwaar wegen. Zeker in je vrije tijd. Daarom vinden we het prettig om zelfs casual naar feestjes te gaan. Om je op te kleden moet je tijd en budget vrijmaken: gaan winkelen, naar de kapper. Er zijn zoveel keuzemogelijkheden, dat zich opkleden er vaak bij inschiet. Zeker jongeren vinden het tijdverlies.”

Reversed psychology

Onlangs vertelde iemand: ik zou mij graag opkleden als ik naar een sterrenrestaurant ga, maar dan zullen de mensen denken dat ik van het platteland kom. Speelt er soms een omgekeerd snobisme? Want als ik mij opkleed, geef ik aan dat dit voor mij belangrijk of uitzonderlijk is. “Hier speelt effectief reversed psychology“, beaamt de trendwatcher. “Er is een gigantisch aanbod aan cultuur: theater, musea, feestjes, reizen. We leven in een tijd van ervaringen. Wij willen tonen dat we wereldburgers zijn en actief deelnemen. Als je je opkleedt, zou het kunnen lijken alsof je, net als een boer vroeger, maar één keer per jaar buitenkomt en je daarvoor op je paasbest kleedt. Je geeft het signaal dat je moeite hebt gedaan. Terwijl je eigenlijk cool wil uitstralen dat je helemaal geen tijd hebt om moeite te doen. Wees gerust: mensen die op sneakers in een sterrenrestaurant of op een chic feest verschijnen, hebben daar bewust over nagedacht: ze willen niet ontmaskerd worden als een bleu. Terwijl eten in een sterrenrestaurant voor de meesten natuurlijk wél uitzonderlijk is.”

Duidelijke afspraken

“Anderzijds wordt wat schaars is ook weer gegeerd”, zegt de trendwatcher. “Als de hele samenleving informaliseert, ontstaat weer de nood aan een zekere formaliteit, aan het doorbreken van de eenheidsworst. En her en der zie je tegenbewegingen, denk maar aan de hippe feestjes van Radio Modern, waar een dresscode geldt én een balboekje. Wat ik zie is dat mensen zich wel nog opkleden wanneer er duidelijke afspraken worden gemaakt en er bijvoorbeeld een feest plaatsvindt in besloten kring. Dat gebeurt dikwijls met Nieuwjaar, dan wordt er onderling overeengekomen om zich op te kleden. Dat doen mijn vrouw en ik bijvoorbeeld met onze vrienden. Met Nieuwjaar trekken we onze feestkleding aan. We weten dat onze vrienden die afspraak nakomen en zo voelt iedereen zich veilig. Wanneer een duidelijke dresscode wordt aangegeven, wordt die meestal ook opgevolgd omdat mensen zich dan zeker voelen. In andere omstandigheden ga je er eigenlijk niet van uit dat iemand zich nog opkleedt.”

Misschien toch maar een dresscode afspreken dan met familie en vrienden voor de eindejaarsfeesten? Dan hoef ik die prachtige feestkledij niet verweesd achter te laten.

Partner Content