Ons zorgmodel is afgestemd op acute zorgen

10% van de Belgen is verantwoordelijk voor maar liefst 72% van de gezondheidsuitgaven, 20% ligt aan de basis van ... 84% van de kosten. Hoe kunnen we een dergelijke concentratie van de uitgaven verklaren? De Onafhankelijke Ziekenfondsen hebben geprobeerd om inzicht te krijgen in de oorzaken van de voornaamste uitgaven voor geneeskundige verzorging.

Is ons zorgsysteem wel opgewassen tegen de uitdagingen die het te wachten staat: de vergrijzing van de bevolking en de explosie van de chronische ziektes? Welke gezondheidspolitiek is nodig om tegemoet te komen aan de toekomstige noden van deze patiënten? Om die vraag te kunnen beantwoorden, hebben de Onafhankelijke Ziekenfondsen geprobeerd om inzicht te krijgen in de mechanismen van de concentratie van de gezondheidsuitgaven in België. Ze hebben de terugbetalingsgegevens van al hun leden geanalyseerd (meer dan 2 miljoen mensen), met bijzondere aandacht voor de grootste zorgconsumenten (10 à 20% van de bevolking). Ze konden op die manier drie factoren identificeren die de concentratie van de kosten verklaren: lijden aan een chronische ziekte, meer dan een ziekte hebben (comorbiditeit) en een ziekenhuisopname.
Een kleine samenvatting van de vaststellingen van deze studie!

1. De hoge kostprijs van chronische ziektes

• 23% van de leden van de Onafhankelijke Ziekenfondsen lijdt aan ten minste één chronische ziekte. Deze patiënten zorgen samen voor 64% van de uitgaven van de verplichte ziekteverzekering.
• De gemiddelde jaarlijkse uitgave van een persoon met ten minste één chronische aandoening, bedraagt 5.076 euro, tegenover 859 euro voor een persoon zonder chronische ziekte. Bij psychische aandoeningen, nierinsufficiëntie en zeldzame ziektes kan de factuur zelfs oplopen tot meer dan 20.000 euro per jaar.

2. Hoe meer ziektes, hoe meer kosten

• De gemiddelde jaarlijkse terugbetaling voor een patiënt met één chronische aandoening bedraagt ongeveer 3.449 euro, maar dat bedrag verdubbelt (6.500 euro) bij 2 aandoeningen. Als de patiënt 5 chronische ziektes heeft, lopen de kosten zelfs op tot 21.751 euro.
• Bij personen die lijden aan een veel voorkomende chronische ziekte, die gepaard gaat met andere chronische aandoeningen, lopen de gezondheidsuitgaven zeer hoog op. Zo zijn patiënten met hypertensie (16% van de bevolking) op hun eentje verantwoordelijk voor 46% van de totale uitgaven van de ziekteverzekering, want een hoge bloeddruk is de aandoening die het vaakst gepaard gaat met andere chronische ziektes. Depressieve patiënten (5% van de bevolking) zorgen voor 18% van de uitgaven en diabetici (3,6% van de bevolking) voor 11% van de kosten.

3. De kosten swingen vooral de pan uit bij een ziekenhuisopname

• De ziekenhuisverblijven vertegenwoordigen 40% van alle uitgaven voor geneeskundige verzorging van patiënten, of ze nu chronisch ziek zijn of niet. Bij de 10% grootste consumenten van geneeskundige verzorging gaat het zelfs om de helft (50%) van hun uitgaven!
• Chronisch zieken worden 3 keer vaker gehospitaliseerd en hun verblijfsduur is 2 à 3 keer langer dan die van patiënten zonder een chronische aandoening. Patiënten die lijden aan een psychose, Parkinson, Alzheimer of psychische aandoeningen vertonen de langste gemiddelde verblijfsduur in het ziekenhuis (tussen 16 en 41 dagen per opname).

“Onze gezondheidszorg is aan een check-up toe”

Waarom zoveel aandacht voor de patiënten die voor de hoogste gezondheidsuitgaven zorgen? Xavier Brenez, Directeur-generaal van de Landsbond van de Onafhankelijke Ziekenfondsen: “Omdat die patiënten en hun ziektes hoog op de politieke agenda zouden moeten staan! Bij deze studie hebben we vastgesteld dat er twee grote groepen van chronische aandoeningen zijn: de dure en veel voorkomende aandoeningen als hypertensie en diabetes, maar daarnaast ook een aantal zeer dure, maar zeldzamere aandoeningen als nierinsufficiëntie, of de ziekte van Alzheimer. De eerste categorie herinnert ons aan het belang van een versterking van de preventie en de begeleiding van de patiënten. De tweede categorie moet ons aansporen tot de ontwikkeling van minder dure alternatieven voor de zorg in instellingen (ziekenhuizen, rusthuizen). De kwaliteit van de begeleiding moet daarbij natuurlijk wel voorop blijven staan.”
Is de organisatie van de zorg in België wel afgestemd op de verzorging van chronisch ziekten? “Nee”, klinkt het bij Xavier Brenez. “Ons zorgmodel reageert enkel wanneer het nodig is, dit is wanneer iemand acuut verzorging nodig heeft gedurende een korte periode. Dit model is aan een check-up toe! We moeten evolueren naar een preventieve, multidisciplinaire en geplande aanpak van de chronische ziektes. Het is van essentieel belang dat we alles in het werk stellen om de complicaties van chronische ziektes te voorkomen en te vermijden dat patiënten terechtkomen in netwerken die nodeloos duur zijn voor de gemeenschap.”