Let op voor pneumokokken
Over pneumokokken wordt zelden gesproken en dat is vreemd, want de meeste courante en ook ernstigste variant van deze ziekte, de longontsteking, treft elk jaar ongeveer 20 000 mensen.
Inhoud:
Longontsteking of pneumonie is een infectieziekte van het longweefsel. De schuldige? Een microbe die een ontstekingsreactie uitlokt tot in het diepste van de luchtwegen: de longblaasjes waarin de gasuitwisselingen plaatsvinden. In de meeste gevallen wordt ook het omringende weefsel aangevallen. Het lichaam krijgt het vaak zo zwaar te verduren dat de meeste patiënten zich drie tot vier maanden lang compleet uitgeput voelen voor ze langzaam recupereren.
De microben die longontsteking ver-oorzaken, kunnen virussen of microplasma’s zijn. We spreken dan van een atypische pneumonie. Als de boosdoener een bacterie is, meestal een pneumokok, wordt dat in het doktersjargon een typische pneumonie genoemd.
Epidemie
Een atypische longontsteking (veroorzaakt door een virus of microplasma) komt het vaakst voor bij jonge mensen, in epidemische golven die om de vier of vijf jaar optreden. De doorbraak van de eigenlijke ziekte wordt voorafgegaan door griepachtige symptomen zoals een droge prikkelhoest.
Goed om te weten: griep (de échte, dus influenza) kan een longontsteking veroorzaken, ofwel door de directe aantasting van het longweefsel door het virus, ofwel door een bijkomende bacteriële infectie. Dat gebeurde bijvoorbeeld tijdens de verschrikkelijke Spaanse Griep van 1918, toen long-ontsteking door stafylokokken talloze slachtoffers maakte.
Longontsteking en pneumokokken
De typische (bacteriële) longontsteking komt vooral voor bij oudere risicopatiënten. Ze wordt voorafgegaan door een neus-keelholteontsteking of een verkoudheid, en komt heel acuut tot uitbarsting, met een zo zware koorts dat de patiënt ervan rilt, een korte, pijnlijke ademhaling en een hoest die enkele dagen droog blijft en daarna donkerbruin of roestkleurig slijm geeft. Een radiografie van de longen en een analyse van het slijm zullen de diagnose bevestigen. De longontsteking van bacteriële oorsprong is het meest courante type, althans buiten de ziekenhuisomgeving: men schat het aantal gevallen in België op ongeveer 20 000. Ze is ook veel gevaarlijker (ongeveer 2000 gevallen met dodelijke afloop per jaar in ons land) dan de atypische longontsteking, die nochtans ook mensen in het ziekenhuis doet belanden.
Van ziekenhuizen gesproken: er be-staan longontstekingen die men in de ziekenhuisomgeving opdoet (nosociomale pneumonie). Ze zijn vaak ernstig, omdat ze ontstaan bij ziekenhuis- patiënten die al door een andere aandoening verzwakt zijn, en ook omdat ze veroorzaakt worden door ziekenhuisbacteriën die dikwijls beter bestand zijn tegen antibiotica.
De weerstand van de bacteriën is overigens in het algemeen een probleem voor de behandeling van longontsteking, die op hoge doses penicilline of afgeleiden van penicilline gebaseerd is. De weerstand van de pneumokokken tegen antibiotica is in verscheidene Europese landen gestegen.
Besmet door de omgeving
Maar hoe krijgt iemand een door pneumokken veroorzaakte longontsteking? Wanneer onze omgeving ons met pneumokokken besmet, zal de bacterie zich eerst in het speeksel vermenigvuldigen maar daarom worden we nog niet automatisch ziek. Ten eerste omdat pneumokokken deel uitmaken van de normale bacteriële flora van onze mond en neus: we kunnen ermee rondlopen zonder er ook maar de geringste hinder van te ondervinden. En ten tweede omdat de ontwikkeling van de ziekte afhangt van het aantal pneumokokken, hun ziekteverwekkende vermogen (virulentie) en de gevoeligheid van het individu voor de ontsteking. De infectie breekt uit wanneer al die factoren in het voordeel van de pneumokokken spelen en de bacteriën via afscheidingen uit de mond of de neus de longen bereiken.
Natuurlijk lopen sommige mensen een groter risico dan andere, wat betekent dat zij de ziekte makkelijker zullen oplopen en sneller complicaties zullen ontwikkelen. De leeftijd is een risicofactor, net als een chronische ziekte of een longaandoening. Bij de risicogroepen vinden we ook zware rokers, hartpatiënten met nierproblemen en mensen bij wie de milt is weggenomen, die met het aidsvirus besmet zijn of aan een levercirrose of alcoholverslaving lijden. Tijdens een acute alcoholvergiftiging – met andere woorden, bij dronken-schap – dreigt men het bewustzijn te verliezen en speeksel of slijmen met pneumokokken in te ademen zonder de reflex te hebben om te hoesten. Zo is het de beroemdste Indiaan uit de geschiedenis, Geronimo, in 1909 vergaan.
Immuun? Nee!
Wordt u na een door pneumokokken veroorzaakte longontsteking immuun, zoals bij andere ziekten? Jammer genoeg niet. Na een besmetting met pneumokokken nestelen de bacteriën zich in de mond en gaan ze zich vermenigvuldigen, zodat het immuunsysteem antilichamen produceert. Het probleem is dat er heel veel soorten pneumokokken bestaan en dat u met al die variëteiten besmet zou moeten zijn om over een voorraad antilichamen te beschikken die u echt beschermt.
Nog enkele nuttige tips? De regels voor andere ziekten die van mens tot mens worden overgedragen, gelden ook hier: u kunt het risico op besmetting beperken door vaak en volgens de regels van de kunst uw handen te wassen, door niet met uw handen in uw ogen te wrijven, door papieren zakdoekjes niet opnieuw te gebruiken maar ze meteen weg te gooien, en door direct contact te mijden met mensen die de ziekte hebben opgelopen. Dus eigenlijk door ... gewoon uw gezond verstand te gebruiken.
Vaccineren kan!
Het pneumokokkenvaccin voor volwassenen is een mengsel van de 23 belangrijkste antilichamen tegen deze ziekte.
Welke bescherming? Het vaccin zou naar schatting effectief zijn tegen 50 tot 75% van de be-smettingen met pneumokokken. Bij 85-plussers en mensen met een verzwakte immuniteit is de bescherming minder en neemt ze sneller af.
Voor wie? Vaccineren is aanbevolen voor alle 65-plussers, voor 50-plussers met een chronische infectie van de longen of luchtwegen, een congestieve hartziekte of alcoholisme met of zonder cirrose, voor seropositieven en bij enkele specifieke ziekten.
Wanneer? Om de 3 tot 7 jaar, afhankelijk van uw medisch profiel. De vaccinatie mag op elk moment van het jaar gebeuren maar wordt heel vaak gecombineerd met de vaccinatie tegen griep.
Wat kost het? ? 19,09. Het vaccin wordt niet terugbetaald, maar in het kader van de aanvullende verzekering springen de meeste ziekenfondsen gedeeltelijk bij.
Fout opgemerkt of meer nieuws? Meld het hier