Is voedsel na verstrijken van houdbaarheidsdatum nog eetbaar?

Bepaalde voedingsmiddelen kunnen zelfs tot een jaar na het verstrijken van de houdbaarheidsdatum nog zonder gevaar voor de gezondheid worden gegeten en gedronken, stelt het Federaal Agentschap voor de Veiligheid van de Voedselketen (FAVV) in een recente omzendbrief. Wat is de bedoeling van deze omzendbrief? Om welke producten gaat het? Welke datum wordt precies bedoeld? En welke voorzorgsmaatregelen dienen gerespecteerd te worden?

Verspilling tegengaan

De omzendbrief van het FAVV is geen nieuwe omzendbrief met betrekking tot de houdbaarheidsdata. Die dateert reeds van 23 december 2011 en aan die richtlijnen is niets veranderd. De nieuwe omzendbrief is “een richtsnoer dat wordt aangereikt met betrekking tot de interpretatie van houdbaarheidsdata... specifiek bedoeld voor voedselbanken en liefdadigheidsverenigingen. Dit initiatief kadert binnen een sociaal en duurzaam voedselveiligheidsbeleid met het oog op een maximale bescherming van de consument en een reductie van de voedselverspilling”, zo staat te lezen.

Maar de omzendbrief heeft heel wat aandacht gekregen in de media, omdat de aanbevelingen vanzelfsprekend ook een richtsnoer kunnen zijn voor gewone burgers zoals u en ik. Gedaan met ‘vervallen’ eten weggooien? Neen, maar misschien wel iets minder...

Twee verschillende houdbaarheidsdata

Eerst en vooral moet er een duidelijk onderscheid worden gemaakt tussen de uiterste houdbaarheidsdatum en de datum van minimale houdbaarheid.

• De uiterste houdbaarheidsdatum wordt op de verpakking of het etiket van voedingsmiddelen gezet als ’te gebruiken tot (datum)’ datum en wordt daarom soms kortweg de TGT-datum genoemd. Deze datum wordt aangebracht op bederfelijke eetwaren. Voorbij deze datum mogen deze voedingsproducten niet meer verkocht en niet meer gebruikt worden omwille van de mogelijke risico’s voor de gezondheid van de consument. Ze worden volgens het KB van 3 januari 1975 schadelijk verklaard.
  Zeker bij warm weer vergen deze producten extra aandacht! Meer daarover leest u hier.
• De datum van minimale houdbaarheid wordt op de verpakking of het etiket weergegeven met de vermelding ’ten minste houdbaar tot (datum)’, die soms kortweg de THT-datum wordt genoemd (slechts één lettertje verschil). Deze datum wordt vermeld op producten die minder gevoelig zijn voor bederf en waarbij bijgevolg minder snel een risico voor de gezondheid van de consument zal ontstaan. Om deze producten gaat het in feite in de recente omzendbrief. Tot de THT-datum garandeert de fabrikant dat het product zowel veilig, als kwalitatief in orde is. Na de datum vervalt die kwaliteitsgarantie, maar dat betekent echter niet dat er een gevaar is voor de gezondheid van de consument. Koekjes kunnen bijvoorbeeld uitdrogen, ontbijtgranen kunnen bijvoorbeeld iets muffer gaan smaken, zonder dat dat ook maar enig risico inhoudt voor de gezondheid. Maar de fabrikant heeft natuurlijk liefst dat u zijn producten ook lekker vindt en zet er daarom een datum op die u een kwaliteitsgarantie biedt voor zijn product.

Uitzondering: soms dragen producten die koel bewaard moeten worden een datum van minimale houdbaarheid. Aangezien voor deze producten de extra voorwaarde geldt dat deze producten steeds bij de juiste temperatuur moeten bewaard zijn en u dit als consument moeilijk of niet kunt inschatten, dient voor deze producten de datum van minimale houdbaarheid uit voorzorg beschouwd te worden als een uiterste consumptiedatum.

“Een verkoper die beslist levensmiddelen te verkopen waarvan de datum van minimale houdbaarheid overschreden is, doet dat op zijn eigen verantwoordelijkheid”, stelt de omzendbrief van het FAVV van 23/12/2011. Hij mag in geen enkel geval een nieuwe datum aanbrengen op het product.

“De consument op zijn beurt heeft de verantwoordelijkheid om zelf de risico’s in te schatten wanneer hij voedingsmiddelen gebruikt waarvan de datum van minimale houdbaarheid is overschreden”, zo stelt dezelfde omzendbrief.

Wat moet u nagaan?

Producten met een THT-datum moeten dus niet onverwijld in de afvalemmer zodra de datum bereikt is. Wat moet u uit voorzorg wel nagaan:

• Is de verpakking van het levensmiddel intact en niet beschadigd (bv. scheuren, openingen, gebolde verpakkingen, geblutste of verroeste verpakkingen, enz.)?
• Ziet het product er nog goed uit (bv. zijn er geen kleurveranderingen, is er geen schimmel, is het product niet ranzig geworden?)?
• Ruikt en smaakt het product nog zoals het zou moeten?

Pas wanneer het antwoord op deze drie vragen ja is, kunt u gerust het voedingsproduct nog gebruiken.

Ten behoeve van de voedselbanken en liefdadigheidsinstellingen voor wie de recente omzendbrief bestemd was, heeft het FAVV een lijst opgesteld met richtlijnen voor het gebruik na houdbaarheidsdatum en de elementen waaraan u eventueel bederf kunt herkennen voor een aantal specifieke producten, ingedeeld in 4 categorieën. Deze lijst vindt u in bijlage.

hoebaarheiddef.pdf