Hoge bloeddruk: meer inzicht in de behandeling

Ter gelegenheid van de Wereldhypertensiedag op 17 mei wil de Belgische Cardiologische Liga nogmaals extra het belang van een vroegtijdige opsporing en aanpak van hoge bloeddruk benadrukken.

Inhoud:

De arteriële bloeddruk is de druk die het bloed uitoefent op onze slagaders (arteriën). Als die te hoog is, betekent dit dat de slagaders niet goed functioneren. We spreken dan van hypertensie of verhoogde (hoge) bloeddruk. Het is een discrete aandoening die geen symptomen geeft maar toch ernstige gevolgen kan hebben voor onze gezondheid: een toename van het cardiovasculaire risico (de kans op hartinfarct of cerebrovasculair accident), nierinsufficiëntie, oogletsels... En toch volstaat het soms, enkele slechte gewoontes af te zweren en de behandeling stipt te volgen om een te hoge bloeddruk naar beneden te krijgen. “Een interessant gegeven als je weet dat een daling van de arteriële bloeddruk met 10 mmHg de kans op een cerebrovasculair accident met 30% vermindert en de kans op een kransslagaderaanval (zoals een hartinfarct) met 20%”, aldus professor Philippe van de Borne van het Brusselse Erasmusziekenhuis.

Behandelen én normaliseren

Een kwart van alle volwassenen zou een te hoge bloeddruk hebben. “En dat percentage stijgt met de leeftijd. We mogen ervan uitgaan dat 75% van de 75-jarigen aan hypertensie lijdt.” Hoeveel er daarvan een behandeling volgen? De cijfers zijn indrukwekkend: “van de 100 hypertensielijders zijn er slechts 70 gekend. De helft van de hypertensielijders wordt behandeld maar slechts bij de helft van die groep krijgt men de bloeddruk ook echt onder controle.” Met andere woorden: op 100 mensen met te hoge bloeddruk slagen er slechts 25 in hun bloeddruk via een behandeling te normaliseren, d.w.z. hem te doen dalen onder de 140/90 mmHg, de waarden die door de Wereldgezondheidsorganisatie (WGO) worden aanbevolen. “Maar sommige patiënten – bijvoorbeeld mensen met nierinsufficiëntie of diabetes – moeten dalen tot 130/80 mmHg en zelfs nog lager”, aldus nog professor van de Borne.

Al te veel hypertensielijders weten niet eens dat hun bloeddruk te hoog is. “Vanaf 45 jaar zou iedereen de reflex moeten hebben om zijn bloeddruk geregeld te laten controleren door de huisarts in plaats van te wachten tot er een probleem is.” Na die eerste stap, de hypertensie opsporen, zou meteen een tweede moeten volgen: werk maken van een levenslange behandeling, want hypertensie valt niet te genezen.

Beter te laag dan te hoog? Ja, maar...

“Ja, althans als u in goede gezondheid verkeert! Hoe lager de bloeddruk, hoe lager het cardiovasculaire risico. Het typische profiel van iemand met hypotensie is: iemand die vrij mager is, weinig zout eet en aan sport doet. Er zijn meer vrouwen dan mannen met een te lage bloeddruk, vaak voelen ze zich chronisch moe. Een verlaagde bloeddruk wordt doorgaans niet behandeld. Je kunt evenwel ook een te lage bloeddruk hebben omdat je aan een ernstige aandoening lijdt (kanker, hartinsufficiëntie,...). In dat geval is hypotensie een symptoom van de ziekte.”

Goede gewoontes

In de medische wereld heeft men het vaak over hygiëne- en dieetmaatregelen. Daarmee bedoelt men dat we onze bloeddruk kunnen doen dalen door te werken aan enkele simpele parameters zoals gewicht, voeding en levensstijl. “Veel gevallen kunnen eigenlijk al worden opgelost door louter dergelijke maatregelen te nemen”, legt professor van de Borne uit. “Maar ze vinden moeilijk ingang. De meeste patiënten krijgen daarom een farmacologische behandeling voorgeschreven: ze moeten elke dag een of meerdere geneesmiddelen nemen. Maar één ding moeten we wel duidelijk maken: hygiëne- en dieetmaatregelen blijven belangrijk, zelfs voor wie medicatie neemt!”

Minder zout

We weten het allemaal: we gebruiken te veel zout. Er is niet alleen het zout dat we zelf toevoegen, maar ook het zout dat verborgen zit in tal van levensmiddelen: in gerookte vis of gerookt vlees, charcuterie, brood, koekjes, bereide gerechten, sauzen, conserven, kaas. Maar ook in de jam die we in de winkel kopen, in koffiekoeken en luxebroodjes, in mineraalwater,... Een goed begin is alvast, zowel tijdens het koken als aan tafel het zoutvat resoluut te negeren.

“Het zoutverbruik verminderen van 12g per dag tot 6g per dag is even efficiënt als een geneesmiddel tegen hoge bloeddruk slikken”, legt professor van de Borne uit. “Maar 6g zout heb je heel snel binnen.”

Afvallen

Ook enkele kilo’s kwijtspelen heeft een gunstig effect op de bloeddruk. “Een gewichtsverlies van 10 kilo doet de bloeddruk met 10 mmHg dalen, even veel dus als een bloeddrukverlagend middel! Als de patiënt begrijpt dat hij een geneesmiddel mag schrappen op voorwaarde dat hij vermagert, kan dat zeker motiverend werken. Maar blijvend gewichtsverlies bereiken, is niet zo makkelijk.”

Hoe we onze kansen op succes kunnen doen toenemen? Door geleidelijk aan af te vallen. Ook goed om te weten: minder calorieën opnemen is doeltreffender dan meer calorieën verbruiken. We mogen evenmin uit het oog verliezen dat ook alcohol calorieën levert. “Twee of drie glazen wijn of bier per dag doen de bloeddruk stijgen, net als koffie en thee indien je er meer dan zes kopjes van drinkt.”

Werkt chocolade bloeddrukverlagend? Dat wordt beweerd maar het staat niet onomstotelijk vast. In ieder geval is chocolade geen geneesmiddel! Ook in zoethoutthee of drop mogen we geen troost zoeken: zij zouden de bloeddruk verhogen...

Bewegen zonder te overdrijven

Sport is heilzaam voor hypertensielijders en dat zal niemand verbazen. “Sport doet de bloeddruk dalen en bevordert gewichtsverlies. Maar anderzijds stijgt tijdens een lichamelijke inspanning de bloeddruk: wie een ernstige vorm van hypertensie heeft, kan dus beter wachten tot zijn bloeddruk weer normaal is alvorens intensief te gaan sporten. Dynamische inspanningen waarbij men beweegt (fietsen, wandelen, zwemmen,...) zijn beter dan statische inspanningen (waarbij men minder intensief beweegt, zoals fitness) en dan zware krachtinspanningen (zoals squash).” De juiste dosis? Minstens driemaal een halfuur per week, wil het sporten echt een effect hebben op de bloeddruk.

Levensstijl

Hypertensie mag dan al een cardiovasculaire risicofactor zijn, het is uiteraard niet de enige. Uit de befaamde Amerikaanse studie van Framingham bleek ontegensprekelijk dat de combinatie van diverse risicofactoren (hypertensie, te hoog cholesterolgehalte, diabetes, roken,...) bij een en dezelfde patiënt het risico op verhoogde bloeddruk aanzienlijk deed toenemen. Voor wie aan hypertensie lijdt is verstandig eten en stoppen met roken gewoon een kwestie van gezond verstand...

Hypertensie en onze hersenen

Wat als bloeddrukverlagende medicatie in staat zou zijn om ook de cognitieve aftakeling uit te stellen? “Dat komt inderdaad uit meerdere studies naar voren. Hypertensie kan leiden tot kleine hersenletsels. Die veroorzaken niet noodzakelijk symptomen maar als het er te veel worden, kunnen ze een vorm van dementie veroorzaken. Als de ziekte van Alzheimer de neuronen in het brein beetje bij beetje vernietigt en de hersenen bovendien belaagd worden door hypertensie, zullen de symptomen van alzheimer zich eerder laten gevoelen. Door de verhoogde bloeddruk te behandelen, kan het cognitieve verval dus wellicht uitgesteld worden.”

Efficiënte medicatie

De bedoeling van geneesmiddelen tegen hypertensie is vanzelfsprekend de bloeddruk te normaliseren. De meeste werken ongeveer 24 uur. “Zodra men de behandeling stopzet, zal de bloeddruk opnieuw stijgen. De medicatie elke dag en heel regelmatig nemen, is dus essentieel. Nogal wat patiënten hebben het daar moeilijk mee: waarom zouden ze elke dag een geneesmiddel slikken voor een aandoening die geen symptomen veroorzaakt? En dat terwijl sommige geneesmiddelen ook nog eens bijwerkingen hebben (hoofdpijn, diarree, hoest, vermoeidheid,...)?”

Eén oplossing is alvast dat de arts een geneesmiddel uit een andere categorie voorschrijft. Er bestaan inderdaad vijf categorieën van bloeddrukverlagende middelen, die elk volgens een ander mechanisme werken. “Zestig procent van de patiënten heeft een combinatie van twee geneesmiddelen nodig – soms verwerkt in één tablet – die al dan niet elkaars werking versterken. Soms zijn er drie of vier middelen nodig.”

Zo’n behandeling jaren volhouden is niet evident. “Veel patiënten denken dat hun medicatie niet meer werkt wanneer ze die jarenlang nemen. Dat klopt niet! Als hun bloeddruk weer stijgt, is dat te wijten aan hun leeftijd. De medicatie is echter nog altijd efficiënt.”

De behandeling moet ook stabiel en onveranderlijk zijn in de tijd. “In de loop van een dag schommelt de bloeddruk. En bloeddrukverlagende middelen bouwen hun werking geleidelijk op: het duurt vier tot zes weken eer die optimaal is. Je mag de behandeling in geen geval aanpassen aan de bloeddruk van het moment maar je moet rekening houden met de gemiddelde bloeddrukwaarden over 24 uur.”

Of zo’n behandeling lastig is? “Een beetje, maar de voordelen zijn bewezen: ze helpt cardiovasculaire risico’s te voorkomen. En voorkomen is altijd beter dan genezen!”

Partner Content