© Getty Images/iStockphoto

Handhygiëne volgens het boekje

Was je handen, is de boodschap waarmee hele generaties zijn grootgebracht. Een aanpak die meer dan ooit loont. Het belang van handhygiëne neemt immers toe. Maar hoe was je correct je handen, zonder te vervallen in smetvrees?

Waarom is handen wassen zo belangrijk?

Dr. Hilde Jansens, ziekenhuishygiënist UZA: Heel wat infecties en ziekten worden verspreid omdat we onze handen onvoldoende reinigen met zeep. Onze handen zijn echte dragers van virussen en bacteriën, zowel goede als ziekmakende kiemen. Dat gaat van gastrointestinale ziektekiemen tot verkoudheidsvirussen. Door regelmatig en correct de handen te wassen verklein je dus de kans dat je antibiotica moet nemen. De resistentie voor deze middelen is de jongste jaren fors toegenomen. We moeten er daarom alles aan doen om onnodig gebruik te vermijden.

Volstaat gewone zeep?

Dr. Jansens: Ja, gewone zeep volstaat. Thuis was je je handen best met een standaard zeep. Vergeet het stuk zeep, want daar woekeren bacteriën graag, maar ga voor een zeeppompje. Is het leeg dan kan je het eventueel reinigen in de vaatwasser en hervullen of gewoon vervangen. Zeep droogt de handen extra uit terwijl onze huid in de winter al sterk op de proef wordt gesteld. Vandaar dat je zeker in koude perioden de handen ook voldoende moet verzorgen. Smeer je handen liefst dagelijks in met een vette handcrème tegen kloven of kleine wondjes, want dat zijn potentiële ingangspoorten voor infecties. Bacteriën zoals de befaamde ziekenhuisbacterie blijven veel makkelijker kleven aan defecten op het huidoppervlak. Hoe meer je je handen wast, hoe meer je ze ook moet hydrateren. Zeep ontvet immers de huid. Gebruik liefst geen handcrème uit een tube want die raakt snel besmet maar hanteer ook hier een pompje.

Moeten we de handen ontsmetten?

Dr. Jansens: Een alcogel of een ontsmettende zeep is niet nodig, tenzij je wonden moet behandelen of iemand verzorgt die een verlaagde immuniteit heeft. Dan kan het wel nuttig zijn om je handen te ontsmetten met een alcogel. Let er dan wel op dat je een product neemt dat minstens 60% alcohol bevat. Er zijn heel wat alcogels op de markt die lager gedoseerd zijn en daardoor niet efficiënt ontsmetten. Je apotheker kan raad geven maar je vindt ook recepten om er zelf te maken op basis van alcohol en glycerine. Sommige bacteriën en virussen, zoals het norovirus, zijn evenwel minder gevoelig voor alcogels, vandaar dat je zo’n gel best combineert met handen wassen. Een alcogel kan wel handig zijn op reis of wanneer er geen proper sanitair in de buurt is.

Wanneer moeten we de handen wassen?

Dr. Jansens: Voor je gaat eten, maar ook voor je voeding bereidt. Het is belangrijk dat je je handen opnieuw wast nadat je in contact bent gekomen met rauwe eetwaren zoals vlees, vis, eieren, om contaminatie tegen te gaan. Is je eten klaar, was dan je handen nogmaals voor je zelf aan tafel schuift.

De handen reinigen na elk toiletbezoek is natuurlijk belangrijk om contact met microben tegen te gaan. In toiletomgevingen duiken vooral gastro-intestinale kiemen op en dus ook de microben van je voorganger. Als je nadien met je hand je mond of neus aanraakt, kan je jezelf zo besmetten.

Ook voor en na het verzorgen van wonden, het verluieren van een kind of na het aanraken van een dier is handen wassen een must.

In de winter kan je via je handen ook geïnfecteerd raken met talloze verkoudheids- en griepvirussen. Die houden zich op in druppels die via hoesten of niezen in de lucht verspreid raken, daar even rondzweven en vervolgens neerdalen. Veel verder dan twee tot drie meter van de besmette persoon vallen ze niet neer, maar je kan er quasi overal onbewust mee in contact komen. Deze virussen overleven doorgaans slechts enkele uren in de omgeving. Bacteriën daarentegen kunnen veel langer – zelfs maanden – overleven.

Wassen in 4 stappen

1. Maak je handen nat onder stromend water, warm of koud water maakt niet uit.

2. Doe zeep op je handpalm en wrijf je handen tegen elkaar. Vergeet ook de rest van je handen niet te wassen: tussen je vingers, de bovenzijde van je hand, je duimmuis en ook je vingertoppen. Schrob minstens 20 seconden.

3. Spoel je handen grondig af onder de kraan.

4. Droog je handen met een doekje dat je nadien gebruikt om de kraan dicht te draaien zodat je die na het wassen niet meer hoeft aan te raken.

Handen drogen met een handdoek, wegwerpdoekjes of een handenblazer?

Dr. Jansens: Je handen zorgvuldig drogen is een belangrijk onderdeel van de handhygiëne. Na het wassen zijn je handen immers niet steriel, maar is de lading bacteriën wel sterk verdund. Gewoon laten drogen is dan geen goed idee, want de achterblijvende kiemen gedijen het best in een vochtige, warme omgeving. Thuis kan je prima je handen afdrogen met je eigen handdoek. Op publieke plaatsen is een handdoek het worstcasescenario. De klamme doek is daar een gigantische broeihaard van bacteriën. De beste optie hier zijn wegwerpdoekjes die je rechtstreeks uit een dispenser trekt. Die drogen snel, je kan er na afloop de kraan mee dichtdraaien en ze gaan de vuilbak in. Handdoeken die via een rol weer oprollen, zijn iets minder goed omdat dit type toestellen in de praktijk vaak defect raakt.

Handenblazers, zelfs de heel krachtige, scoren volgens studies minder goed dan wegwerpdoekjes, onder meer omdat ze heel wat vochtpartikels met kiemen in het rond blazen. Mensen zijn vaak ook te ongeduldig waardoor ze toch met vochtige handen vertrekken. Investeren in koperen kranen lijkt dan weer een brug te ver. Koper werkt wel antibacterieel maar je moet net zozeer je handen wassen. Alleen het aanraken van een koperen kraan volstaat niet.

Kan je ook overdrijven? We hebben toch ook goede bacteriën nodig?

Dr. Jansens: Smetvrees is absoluut niet nodig. Op onze huid zitten ook heel wat goede bacteriën die we nodig hebben. Zij zorgen er mee voor dat onze weerstand de ziekmakende bacteriën kan doden. Wie overdrijft met hygiëne haalt zijn natuurlijke microbioom overhoop. Extreme hygiëne kan dan het omgekeerde effect hebben. Zo zien we dat de ziekenhuisbacterie MRSA soms optreedt bij mensen met eczeem dat het gevolg is van te vaak handen wassen. Gewoon je gezond verstand gebruiken is voldoende.

Hoest- en niesetiquette

Snuit of nies in wegwerpzakdoekjes die je na gebruik meteen weggooit. Anders blijven de virussen en bacteriën circuleren. Hoest ook in een zakdoek.

Geen zakdoek bij de hand? Nies of hoest dan in de plooi van je arm om de verspreiding van kiemen te voorkomen.

Was zo vaak mogelijk je handen na het hoesten of niezen, of reinig je handen met doekjes.

Partner Content