Stoppen met roken
Op 31 mei is het Werelddag zonder Tabak. Naar aanleiding daarvan overlopen we de valstrikken en bespreken we de middelen die kunnen helpen om de slaagkans van een rookstop te vergroten.
Inhoud:
- De trage verzadigdheid van de roker
- Geen rook zonder vuur
- Een medisch ultimatum
- Wat tabak veroorzaakt
- Weg met de verslaving
- De tabaksprijs is geen argument
- Samen sta je sterker
- En waarom niet een alternatieve therapie?
- De tips van onze deskundigen
- Hoe vermijd ik een gewichtstoename?
- Wat gebeurt er als u stopt?
- 12-stappenplan voor een geslaagde rookstop
- Getuigenissen
- Nuttige adressen
Alles lijkt al geprobeerd: de moraliserende waarschuwingen over de staat van onze longen, de expliciete slogans en foto’s op de sigarettenpakjes, de prijsstijgingen van tabaksproducten, en recent de wetgeving die van rokers de paria’s van de moderne maatschappij maakt door ze te verplichten er buiten eentje op te steken, ook al regent het pijpenstelen.
In België rookt 29 % van de bevolking. Een vrij stabiel cijfer. Sinds het in voege treden van het rookverbod in restaurants en andere openbare plaatsen is roken nog moeilijker geworden. Volgens sommige apothekers is de verkoop van nicotinepleisters en andere nicotinevervangers sindsdien weliswaar lichtjes maar niet spectaculair gestegen. Stoppen we met roken omdat de wet er ons toe verplicht? Neen dus.
PAGEBREAK
De trage verzadigdheid van de roker
Altijd weer de les spellen met het vingertje in de lucht heeft weinig zin. Als de roker niet ‘rijp’ is, zal hij zijn sigaret niet zo gauw vaarwel zeggen. Rijp? Een roker doorloopt meestal een rijpingsproces in drie stadia. Zoals zes rokers op zes is hij eerst een gelukkige roker. Hij houdt van zijn sigaret en stelt er weinig vragen bij. Dan volgt voor drie rokers op zes het stadium van de twijfel: ze maken zich zorgen over de gezondheidseffecten van tabak en nicotine maar blijven toch verder roken, al voelen ze zich er niet gemakkelijk bij. Tenslotte volgt de laatste fase: de ‘rijp geworden’ roker maakt plannen om te stoppen en zal binnen afzienbare tijd (minder dan een maand) zijn laatste sigaret opsteken.
“Slechts één roker op zes is dus klaar om ermee te kappen”, stelt dokter Juan Coulon, een arts die gespecialiseerd is in de tabaksproblematiek. “Dat is weinig! Volgens mij kan het rookverbod zeker een stimulans zijn om sneller van het ene stadium in het rijpingsproces naar het andere te geraken. De motivatie om er echt mee te kappen is echter strikt persoonlijk.
Een medisch ultimatum
Elke leeftijdsgroep heeft daarvoor zijn eigen motivaties. “Bij drie vierde van veertigplussers is gezondheid een doorslaggevend argument”, horen we van Bérengère Janssen, een psychologe die werkt bij een dienst voor de preventie van aandoeningen van de luchtwegen. “De eerste stoornissen doen de roker nadenken: de ene bronchitis na de andere, minder ademhalingscapaciteit... Dikwijls laat hun dokter er na een ernstig incident (hartinfarct, hersenbloeding, vaststelling van longkanker) geen gras meer over groeien: “Vanaf nu, mijn beste, is het definitief gedaan met roken.” Uiteindelijk is dit ultimatum van de dokter precies wat de patiënt moest horen.
Weg met de verslaving
Het besef van de eigen verslaafdheid is een tweede reden om de grote stap te wagen. “Na dertig of veertig jaar tabaksgenot is de roker het gewoon beu verslaafd te zijn aan zijn sigaret”, zegt dr. Coulon. “Hij heeft het stadium van geestelijke en fysieke uitputting bereikt en wil serieus werk maken van het stoppen met roken. Hij wil weer controle over zijn eigen leven.”
Om een verstokte roker te overtuigen dat het nu echt tijd wordt om te stoppen is er soms niet meer nodig dan de onschuldige vraag van een kleinkind: “Zeg opa, waarom rook je? Dat is slecht voor je gezondheid!” Veel grootouders weten maar al te goed dat ze een slecht voorbeeld geven, de oma’s in de eerste plaats. “Vele vijftigplussers stoppen met roken onder impuls van hun kleinkinderen”, benadrukt Bérengère Janssen.
De tabaksprijs is geen argument
De prijs van tabak is dan weer een argument dat je heel diplomatisch moet gebruiken. “Sigaretten worden steeds duurder en wegen zeker door in het wekelijkse budget”, zegt onze psychologe”, “maar de prijs zal zelden de voornaamste reden zijn om te stoppen met roken. Sommige rokers zijn immers bereid om zich financieel heel wat te ontzeggen. Ze gaan vooral op voeding besparen om toch maar te kunnen blijven doorroken. Vaak luidt dan het excuus dat roken nog een van de laatste pleziertjes is die hun nog resten. Moeilijk om hun dat af te nemen! We trachten dan om samen met hen te zoeken naar andere pleziertjes in een leven zonder tabak. Zeker bij alleenstaande mensen is dat belangrijk.”
PAGEBREAK
Samen sta je sterker
Alleen stoppen is mogelijk maar extra moeilijk. “De combinatie van medicijnen én mentale ondersteuning biedt de meeste kansen op succes”, zegt dr. Coulon. “Met nicotinevervangers en twee medicijnen (Bupropion en Varenicline) op voorschrift kunnen we de ontwenningsverschijnselen verzachten. De behandeling moet wel gepersonaliseerd worden. Eerst moet de arts uitmaken welk medicijn het beste werkt voor de roker in kwestie, in welke dosis enz.”
Psychologische begeleiding en ondersteuning zijn een tweede must. “We voeren lange gesprekken met de kandidaat-stoppers en proberen zo hun gedrag te beïnvloeden”, legt Bérengère Janssen uit. “We proberen hun ware motivatie te doorgronden. Dank zij die gesprekken kan de dokter ook de juiste behandeling voorschrijven om het even in welke rijpingsfase de roker zich op dat moment al bevindt. Een zieke die door de dokter gedwongen wordt om te stoppen bevindt zich niet noodzakelijk steeds in de derde rijpingsfase. De gesprekken doen de rijping in zekere zin versnellen.”
Elke roker kan hulp zoeken bij zijn arts of bij een tabakoloog en ontvangt een terugbetaling van zijn mutualiteit voor deze begeleiding. De rookstopbegeleider peilt bij de rookstopkandidaat naar het tabaksgebruik en de motivatie om te stoppen. De rookstopconsultaties zijn bedoeld om mensen die willen stoppen met roken of over hun tabaksgebruik willen nadenken professioneel te begeleiden en ondersteuning op maat aan te bieden.
Bij de eerste consultatie wordt 30 euro terugbetaald (duur minimum 45 minuten), bij de zeven volgende consultaties wordt telkens 20 euro terugbetaald. Er kunnen maximum acht consultaties over een periode van twee jaar terugbetaald worden. Bij zwangere vrouwen wordt 30 euro per sessie terugbetaald met een maximum van acht consultaties per zwangerschap.
Rookstopbegeleiding kan individueel of in groep plaatsvinden. De contactgegevens van erkende tabakologen vindt u op www.erkendetabakologen.be
En waarom niet een alternatieve therapie?
Behalve de klassieke aanpak met medicijnen en begeleiding bestaan er nog diverse andere middelen en therapieën om van het roken af te geraken: acupunctuur, hypnose, homeopathie, auriculotherapie. “Waarom niet?”, zegt de pyschologe. “We zullen die alternatieve methoden zeker niet meteen verketteren, maar eerst nagaan waarom de patiënt ze wil uitproberen. We houden de deur open maar waarschuwen toch voor oplichters en charlatans. We raden iedereen aan om alleen echt professionele gezondheidswerkers te raadplegen, dus een dokter, een kinesist, een verpleegkundige of een apotheker.”
Dr. Coulon is zelf een arts-hypnotherapeut. Hij gebruikt hypnose als techniek om mensen te helpen stoppen met roken: “Alles wat de tabaksverslaving in de hand werkt kunnen we behandelen onder hypnose: angstaanvallen, humeurwisselingen, huwelijksmoeilijkheden, een onverwerkt rouwproces, stress in het werk, het moeilijk kunnen uiten van gevoelens enz. Wanneer de patiënt onder hypnose is, werken therapeutische suggesties veel sterker. Als de patiënt zelf geen vertrouwen heeft in zijn kansen om te stoppen, gaan we op zoek naar voorbeelden in zijn persoonlijk verleden die aantonen dat hij wel over voldoende capaciteiten beschikt. Bij voorbeeld naar mooie resultaten in zijn werk. We schakelen deze kwaliteiten dan in om hem te overtuigen dat hij best in staat is te stoppen.”
PAGEBREAK
De tips van onze deskundigen
Op basis van hun ervaring geven onze gesprekspartners volgende basistips.
- U hebt vroeger al geprobeerd te stoppen maar zonder succes? Probeer het nog eens. De omstandigheden en uw motivatie waren toen ongetwijfeld anders.
- Stoppen met roken voor uw partner? Goed idee, maar vertelt het hem/haar nog niet: als het niet lukt, kan hij of zij immers zeggen dat u niet genoeg van hem/haar hield om het vol te houden....
- De sigaret vervangen door kleine sigaartjes of geparfumeerde sigaretten? Steeds meer vrouwen maken die keuze, maar dat heeft geen enkele zin: of het nu een sigaret of een sigaartje is, in de twee gevallen vinden meer dan 400 giftige chemische bestanddelen de weg naar uw lichaam.
- Veel rokers (vooral mannen) stoppen van de ene dag op de andere, zonder begeleiding. Het gevolg? Ze worden 10 tot 12 kg zwaarder en hebben voortdurend zin in een sigaret. Met begeleiding verloopt het stoppen vlotter en is er meer kans op een blijvend resultaat.
- Profiteren van de vakantie om te stoppen met roken? Vroeger was dat een klassiek advies, maar het blijkt toch niet zulk een goed idee te zijn. Als u stopt, doet u dat beter in uw vertrouwde omgeving. U wordt meteen geconfronteerd met uw afkickproblemen in uw dagelijkse activiteiten.
- De twee grootste risico’s op hervallen zijn een plotselinge dramatische gebeurtenis (een echtscheiding, een overlijden...) en de zogenaamde “sociale” sigaret. U gaat een avondje uit en denkt: ach, eentje voor de gezelligheid. Dat eentje worden er vaak meer.
Hoe vermijd ik een gewichtstoename?
Bij vele rokers, en vooral dan bij vrouwen boven de 50, is gewichtstoename de grootste zorg als ze willen stoppen. De rekening is vlug gemaakt: een pakje sigaretten ‘verbrandt’ ongeveer 250 kcal. Gemiddeld komen we na het stoppen met roken tussen de 3 en 5 kg aan. Natuurlijk zijn die extra kilo’s minder schadelijk dan tabak. We moeten ze accepteren of proberen ze te vermijden, maar dan wel zonder tegelijkertijd op twee fronten strijd te moeten voeren.
“Het is gewoon fysiek gemakkelijker in de loop van een dag je eetgewoontes goed in de gaten te houden dan te moeten gaan sporten om calorieën te verbranden”, zegt dr. Coulon. “Zo niet moet je toch elke dag een half uur uittrekken voor intense lichaamsbeweging. Roken verstoort de eetgewoonten want tabak vermindert de eetlust. De roker heeft de neiging naar vettere voeding met een sterkere smaak te grijpen.
Hij zal dus moeten leren evenwichtiger te eten en te kiezen voor meer fruit en groenten. Wie daarenboven een goede nicotinevervanger neemt, vermindert de kans op gewichtstoename.”
PAGEBREAK
12-stappenplan voor een geslaagde rookstop
1 Zet uw motivatie op papier en bepaal vooraf een stopdag waar u zich aan
houdt. Bedenk dat u nu de eerste stap zet naar een gezonder leven. Een toekomst waarin uw fysieke conditie beter blijft, waarin u meer natuurlijke weerstand hebt en een huid die minder snel veroudert.
2 Breng uzelf niet in verleiding: verlucht het huis, was uw kleding, verwijder
asbakken, sigaretten, aanstekers.
3 Zoek afleiding. De intensieve trek in een sigaret duurt slechts enkele minuten. Overbrug die door afleiding te zoeken of door u te ontspannen (bv. door diep in- en uit te ademen).
4 Drink veel water. Krijgt u zin in een sigaret, drink dan een glas water. Vermijd de eerste dagen koffie, thee of alcohol. Zij vergroten de zin in een sigaret.
5 Houd uw handen bezig: met een pen, een stressbal,...
6 Als u een ondersteunende behandeling gebruikt, volg dan strikt de gebruiksaanwijzing van de fabrikant, uw arts of apotheker.
7 Doe aan lichaamsbeweging. Het werkt ontspannend, doet u het roken vergeten
en is uitstekend om toename van uw lichaamsgewicht tegen te gaan. Maak bv.
meteen na de maaltijd een wandeling.
8 Denk positief. De eerste dagen waarin de ontwenningsverschijnselen zich
manifesteren kunnen behoorlijk zwaar zijn. Houd steeds in gedachte dat dit van voorbijgaande aard is. Geef niet op na één mislukte stoppoging. Dat succes is slechts voor heel weinig mensen weggelegd. De kans op slagen neemt met elke poging toe. Toch een keertje bezweken voor de verleiding? Beschouw het als een slippertje, maar geef uw voornemen niet op.
9 Verander uw gewoonten. Vermijd situaties waarin u vroeger naar een sigaret
greep. Zoek zoveel mogelijk nietrokersruimten op. Ga niet in uw favoriete
zetel of op de plek zitten waar u zo graag een sigaretje opstak. Als u het moeilijk krijgt, poets dan uw tanden, drink een glas water, eet een appel of een ander stuk fruit, adem diep in en uit, neem (suikervrije) kauwgom of een ander suikervrij snoepje.
10 Beloon uzelf. Leg het geld dat u uitgaf aan sigaretten apart en doe
er iets leuks mee.
11 Let op uw lijn. Wanneer u stopt met roken, vertraagt uw metabolisme.
U hebt dus minder energie nodig. Bovendien zal alles lekkerder smaken en
ruiken, wat uw eetlust in de hand werkt. Kies daarom voor niet te calorierijke producten, fruit en groenten, suikervrij snoep. En drink veel water.
12 Leef van dag tot dag. Concentreer u op vandaag, denk niet aan de komende
weken of maanden.
PAGEBREAK
Getuigenissen
Jozef (65): ?Met dank aan mijn vrouw en kinderen”
Jozef (65 jaar) rookte sedert zijn jeugd een pakje sigaretten per dag. ?Vroeger was roken heel gewoon. Over de schadelijke gevolgen werd helemaal niet gesproken. Pas toen ik gezondheidsproblemen kreeg en de arts het verband legde met mijn rookgedrag ben ik me vragen gaan stellen. Ik zette voor mezelf op een rijtje wat de voor- en de nadelen van het roken waren en besliste van de ene dag op de andere te stoppen. Gemakkelijk was het zeker niet maar het is gelukt ! Mijn vrouw en mijn kinderen hebben me ontzettend gemotiveerd. De steun van mijn omgeving gecombineerd met mijn eigen wilskracht, dat was de sleutel tot mijn succes.”
Louise (55) : ?Professioneel advies was welkom”
Louise (55 jaar) stopte drie jaar geleden met roken. ?Ik wilde absoluut van het roken af, was bijzonder gemotiveerd, maar zag het toch niet zitten om er alleen aan te beginnen. Ik was bang dat ik compensatie zou zoeken in allerlei lekkers en zoets en de kilo’s eraan zouden vliegen. Ik koos voor een centrum waar aan individuele rookstopbegeleiding werd gedaan. Daar kreeg ik advies van een heel team -waaronder een diëtiste- die elk hun steentje bijdroegen.”
Informatie
Fout opgemerkt of meer nieuws? Meld het hier