© Getty Images/iStockphoto

De grens over voor een behandeling

Een nieuw gebit in Hongarije, je ogen laten laseren in Istanbul, een all-intrip waarbij je en passant je vetrolletjes laat weghalen. Medisch toerisme is een booming business die almaar meer Belgen weet te bekoren.

Een aantal landen heeft de voorbije jaren een reputatie opgebouwd op het vlak van specifieke medische zorg. Hongarije heet het walhalla van de tandzorg te zijn, Turkije specialiseerde zich onder meer in ogen laseren en esthetische ingrepen zoals haartransplantaties, Thailand promoot zich als land van de lifts. Deze vorm van medisch toerisme kent ook bij ons meer en meer liefhebbers, zo blijkt uit het succes van de medische reisbureaus. “Een trip met een extraatje is in”, weet Ivann Vermeer, die zelf als patiënt naar Turkije trok voor een haartransplantatie en nu Esthetic Airlines runt, een adviesbureau voor o.a. esthetische chirurgie, haar- en baardtransplantaties, ooglaserbehandelingen en ge bitsreconstructies in een gecertificeerde privékliniek in Istanbul.

Sprong in het duister

“Toen ik de stap vier jaar geleden zette, was dat nog een sprong in het duister. Ik heb alles zelf moeten uitzoeken maar die ervaring is bijzonder goed meegevallen, net als de prijs: amper een derde van het bedrag in ons land. Toen ze me vroegen of ik niet wilde bemiddelen, heb ik niet geaarzeld. Wij fungeren enkel als adviesbureau, niet als reisbureau of medisch centrum. Het is belangrijk dat mensen de weg vinden naar kwaliteitsklinieken, want er zijn er waar ze het minder nauw nemen”, vertelt Ivann Vermeer. “De Turkse chirurgen en tandartsen van de kliniek waarmee we werken, hanteren dezelfde kwaliteitsnormen en gelijkwaardig materiaal als de artsen hier. Je kan hun diploma’s checken en ze zijn erkend en worden gecontroleerd door de Turkse overheid. Maar de tarieven zijn – inclusief reis en verblijf – zeer concurrentieel tegenover andere Europese centra.”

Een blik op de websites van enkele bureaus leert ons dat die voordelige prijzen variëren. Voor sommige behandelingen ben je tot de helft goedkoper af, voor andere ingrepen is het verschil kleiner.

Werkwijze

“Om de drie maanden komen Turkse chirurgen en tandartsen op ons verzoek naar België voor een eerste gratis consult en infosessie. Daar kan ook een vooronderzoek gebeuren en wordt er beslist of je in aanmerking komt voor behandeling. Wat in België niet kan, kan in deze kliniek ook niet! Wie na dat eerste consult beslist om zich te laten behandelen, krijgt van onze adviseurs het volledige draaiboek uitgelegd: het verblijf in het ziekenhuis, de formaliteiten, de ingreep zelf. Wie een ingreep boekt, tekent vooraf een toestemmingsformulier. Indien gewenst, werken we samen met een reisbureau dat het hotel en de vluchten regelt. Omdat deze chirurgen naar Antwerpen afreizen, kan je hier nadien ook op naconsult komen.”

Hilde van Eesbeeck (54) onderging oogingreep in Turkije

In ons contract stond dat als je zicht nadien niet optimaal was, je gratis kon terugreizen. De Nederlandse organisatie regelde alles. Ik stond versteld toen ik in Istanbul dat supermoderne ziekenhuis zag.

Voorbereiding is een must

Een gouden tip die alle deskundigen meegeven aan wie een buitenlandse medische trip plant: vertrek niet onvoorbereid. Christian Horemans, expert internationale zaken bij de Landsbond van Onafhankelijke Ziekenfondsen (LOZ): “Informeer je vooraf grondig. Je contacteert ook best eerst je ziekenfonds om te weten of jouw ingreep of behandeling op terugbetaling kan rekenen en wat de voorwaarden zijn. Binnen de Europese Unie plus IJsland, Liechtenstein, Zwitserland en Noorwegen ben je verzekerd van de zorgkwaliteit. Er geldt een wederzijdse erkenning van diploma’s, wat maakt dat een Hongaarse of Poolse (tand)arts even gekwalificeerd is als een Belgische.”

Patiëntenfora

Binnen de EU werd ook een circuit van nationale contactpunten opgericht die per land informatie moeten kunnen geven over de zorgkwaliteit en of er problemen zijn met bepaalde zorgverleners. “In de praktijk stellen die contactpunten jammer genoeg (nog) niet veel voor”, zeggen dr. Debbaut en Philippe Lotin van de Christelijke Mutualiteiten (CM). “Beter is het om betrouwbare ervaringsdeskundigen te zoeken die al bij buitenlandse (tand-) artsen zijn langs geweest. Zijn zij correct geholpen en was de afrekening juist, dan is de kans groter dat je een goede keuze maakt.”

“In landen buiten de EU is die kwaliteitsgarantie er niet en ben je als patiënt nog meer op jezelf aangewezen”, waarschuwt Christian Horemans. “Als ziekenfonds staan wij weigerachtig tegenover medische behandelingen in niet EU-landen. Wie daar toch voor kiest, informeert zich best zo goed mogelijk, al zijn er weinig objectieve en betrouwbare kanalen. De Europese patiëntenfora waar informatie wordt uitgewisseld kunnen een hulp zijn, maar ook contact opnemen met patiënten die zich eerder lieten behandelen helpt. Ik geloof best dat er in landen zoals Turkije artsen kwalitatief hoogstaand werk leveren, maar het probleem is dat wij vanuit België geen zicht hebben op wie wel en wie niet volgens de regels van de kunst werkt.”

In Nederland werd vorig jaar nog een organisatie voor buitenlandse medische reizen door de overheid onder verscherpt toezicht geplaatst omwille van een gebrekkige organisatie en een ondermaats niveau van de zorg.

Complicaties

“Duiken er problemen op, dan nemen wij van hieruit contact op met de buitenlandse zorginstelling om het op te nemen voor onze leden, maar die communicatie verloopt in de praktijk erg moeizaam”, legt dr. Debbaut uit. “We kunnen ook niet terugvallen op geregistreerde ervaringen van onze leden in die buitenlandse ziekenhuizen. Vandaar dat we heel voorzichtig blijven. Tegelijk hebben we in ons land niet meteen weet van veel problemen of klachten hierover. Er bestaat een circuit in verschillende grote Europese steden van waaruit patiënten voor behandelingen naar landen als Turkije worden gekanaliseerd. Daarbij vindt er een raadpleging plaats voor de patiënt afreist en ook achteraf is er contact mogelijk. Maar dat is niet hetzelfde als een raadpleging bij een lokale dokter in een regionaal ziekenhuis. Conclusie? De veiligheidsrisico’s zijn groter. Want zelfs als de zorgkwaliteit top is en de intenties van de zorgverleners correct zijn, dan nog kunnen er – net zoals hier – complicaties optreden. In België heb je dan snel toegang tot aangepaste nazorg en meer garanties dat het probleem juist wordt geïnterpreteerd. Een oogarts die hier de fouten van een Turkse ingreep moet herstellen, is daar minder happig op. Wees ook erg terughoudend wanneer je gevraagd wordt om vooraf een toestemmingsformulier te ondertekenen. Dat blijkt een manier om zich extra in te dekken tegen klachten achteraf.”

Tandbehandeling

Om het plaatje nog complexer te maken, geldt voor sommige esthetische behandelingen wel een (beperkte) terugbetaling en voor andere totaal niet. Refractieve oogchirurgie (laseren) zit daar voorlopig niet bij. Voor sommige gebitsbehandelingen (bepaalde prothesen) is er via de verplichte ziekteverzekering wel een beperkte vergoeding voorzien. “De vrije tarieven voor veel tandbehandelingen doen de prijzen in ons land hoog oplopen en dan wordt het natuurlijk aantrekkelijk voor mensen om zich in landen zoals Hongarije, Turkije of Polen tegen een veel lagere prijs te laten helpen. Valt een buitenlandse behandeling onder de terugbetaalde prestaties, zoals bij bepaalde prothesen, dan zal het ziekenfonds je die hier nadien vergoeden, als je de nodige formulieren meebrengt.”

Wie de grens oversteekt voor een esthetische tandbehandeling, moet nog op andere zaken letten. “Het materiaal dat wordt gebruikt voor prothesen en implantaten kan erg variëren van goedkoop tot peperdure stukken op basis van edelmetalen of porselein. Dat heeft uiteraard een invloed op de kwaliteit van de behandeling”, weet dr. Debbaut.

Serge Van Ruyssevelt (58) koos voor nieuwe kronen in Hongarije

De kwaliteit was top en de prijs viel enorm mee: ik betaalde € 160 voor vier kronen en € 200 voor een tweede reeks van vijf kronen. Een vriend reist deze zomer ook naar Hongarije voor porseleinen kronen. Hij informeerde eerst in België naar de tarieven: in ons land zou hij bijna het tienvoudige betalen.

Wat als het fout loopt?

Wat als je nieuwe implantaat thuis ontsteekt, of er complicaties optreden na laserchirurgie? Dr. Debbaut: “Dan kan je in België altijd rekenen op de nodige medische nazorg en medicatie, die terugbetaald worden als ze binnen het verzekeringspakket vallen. Je zal niet in de kou blijven staan, al zal je eigen tandof oogarts misschien niet altijd vriendelijk reageren.”

Wie schade oploopt na medische zorg in een EU-land kan verhaal halen, bevestigt het Riziv. “Zo hebben patiënten recht op een follow-up behandeling in het land van de verzekering en een mogelijkheid tot verhaal in geval van schade door geneeskundige zorg. Met klachten over zorgverleners of instellingen uit deze landen moet je aankloppen bij het nationale contactpunt voor grensoverschrijdende gezondheidzorg (NCP) in het betrokken land.

Al deze waarborgen zijn er niet voor medische zorg in landen buiten de EU. In geval van problemen kunnen er o.a. vragen rijzen over welke wetgeving van toepassing is, over het bestaan van verzekeringswaarborgen die de medische handelingen dekken, enz.”

Wat als er iets fout loopt in een land als Turkije? Ivann Vermeer van Esthetic Airlines: “Ik kan alleen spreken voor het Centrum waarmee we samenwerken. De Turkse artsen waar het centrum mee samenwerkt beschikken over een beroepsaansprakelijkheidsverzekering en als iemand terecht ontevreden is, neemt de kliniek de herstelkosten voor zijn rekening. Maar dat is de voorbije vier jaar nog nooit gebeurd.”

Goede raad is niet duur

  • Informeer vooraf welke buitenlandse ingreep je wil en wat die exact inhoudt, check altijd bij je ziekenfonds of er een tussenkomst voorzien is. Je kan de ingreep ook hier bespreken met je (huis)arts of tandarts.
  • Neem de tijd om objectieve reviews te lezen van andere patiënten. Mijd reviews op commerciële websites!
  • Check of de buitenlandse kliniek gecertificeerd is en aan de internationale ISO kwaliteitsnormen voldoet. JCI is een erkend label, net als het Amerkaanse ABMS, maar niet alle labels zijn even transparant.
  • Check de diploma’s van de artsen en ga na of ze eventueel lid zijn van een internationale beroepsvereniging.
  • Voor plastische chirurgie is de checklist van de internationale vereniging Isaps een goede referentie: www.isaps.org/medical-travel-guide/plastic-surgery-tourists. Je kan op de website van Isaps ook controleren welke artsen lid zijn. Dokters worden uitvoerig gescreend door deze organisatie.
  • Vraag vooraf een gedetailleerd prijsbestek van alle mogelijke kosten.
  • Informeer vooraf of ze in het ziekenhuis je taal spreken en of je voldoende met je zorgverlener kan communiceren in een andere taal (Engels, Frans...).

Onze zoektocht

Klinken al die succesverhalen niet te aantrekkelijk om waar te zijn? Dat vonden wij ook, en dus gingen we aankloppen bij binnenen buitenlandse patiëntenfora, consumentenorganisaties, specialisten, media en lanceerden we een oproep via onze site. Een beetje tot onze eigen verbazing leverde deze zoektocht bijna uitsluitend positieve verhalen op. Maar er is wel degelijk een keerzijde! Wanneer er iets misgaat, loopt het soms zeer grondig fout. Prof. oogheelkunde dr. Ilse Claerhout: “Problemen achteraf zijn uitzonderlijk maar sommigen zijn wel ernstig. Zo zag ik ooit een man die na zijn laseroperatie in Turkije met een flesje oogdruppels op een nachtbus naar huis werd gezet. Niet meteen de meest hygiënische omstandigheden na zo’n behandeling. Hij liep een infectie op en kwam blind in ons land aan. We hebben hem met hoornvliestransplantaties kunnen helpen.”

“De combinatie van een ooglaserbehandeling met een citytrip, zoals één van jullie getuigen beschrijft, is ronduit een slecht idee. Met gelaserde ogen moet je zon en stof mijden, zwemmen mag helemaal niet. Bij ons kruigen mensen die worden gelaserd het advies om de handen goed te wassen voor het druppelen en hun medicatie koel te bewaren. Ik merk ook dat ginds soepeler wordt omgesprongen met de selectiecriteria. De druk is groter om ook mensen die niet geschikt zijn te behandelen. Dat kan complicaties geven zoals hoornvliesuitstulpingen, die we achteraf niet meer kunnen corrigeren.”

De Belgische tandartsen en de Belgische Vereniging voor Plastische chirurgie waarschuwen eveneens dat een buitenlandse ingreep lang niet altijd voordeliger uitdraait. Als er nadien herstelbehandelingen nodig zijn, kan de prijs oplopen. Verschillende Ierse en Britse orthodontisten – twee landen met veel medisch toerisme – getuigen over horrorverhalen na buitenlands mistasten. “Ik zie heel wat mensen met chronische zweren door slecht geplaatste implantaten, vaak bovenop een ontsteking. Bij sommige was zelfs een halve kaak weg ten gevolge van een infectie. Heel wat ernstige problemen door deze goedkope behandelingen komen pas later, soms na vier tot vijf jaar, aan de oppervlakte. En dan is er ook nog de overconsumptie. Bij heel wat mensen worden onnodig veel kronen of implantaten geplaatst”, aldus dr. Anne O Donoghue (Trinity College, Dublin) in The Independent.

Toch is de trend van het medisch toerisme een blijver, die nog zal groeien. Daar zijn alle specialisten het over eens. “De evolutie maakt deel uit van de beweging waarbij de consumenten verder emanciperen en op gezondheidsvlak almaar meer beslissingen zelf in handen nemen”, besluit dr. Debbaut.

Partner Content