10 vragen over brachytherapie

Brachytherapie is een vorm van bestraling die kan worden toegepast bij goed afgebakende tumoren en vooral bij prostaattumoren meer en meer wordt gebruikt. In 10 vragen en antwoorden komt u er meer over te weten.

De brachytherapie wordt nog maar sinds kort toegepast voor de behandeling van goed afgebakende tumoren, vooral bij prostaatkanker, naast chirurgie (prostatectomie) en externe radiotherapie (bestraling). Deze techniek is weinig invasief en dus zeer interessant voor sommige patiënten. Waarom en hoe maken we duidelijk met acht vragen.

1. Wat is de brachytherapie?

Het is een techniek van interne radiotherapie. In plaats van blootgesteld te worden aan stralen van een extern bestralingstoestel, krijgt de patiënt de lokale stralingsbron (bijv. kleine radioactieve zaadjes ter grootte van een rijstkorrel) ingeplant of gedurende korte tijd ingebracht. De meest bekende stralingsbronnen zijn Iridiumdraden, Iodium- of Palladiumzaadjes.

2. Hoe werkt het?

De kleine zaadjes hebben een zeer korte radioactieve stralingsgraad, vandaar de naam brachy wat in het Grieks zeer kort betekent. Anders gezegd, de radioactiviteit die uitgezonden wordt door deze zaadjes neemt snel in intensiteit af, ook reeds op enkele millimeters van het zaadje. Bij andere toepassingsvormen wordt de stralingsbron gedurende korte tijd via een applicator ingebracht door een toestel dat computergestuurd is. Het toestel duwt op het goede moment het radioactieve materiaal op de juiste plaats gedurende een welbepaalde tijd.

3. Wat zijn de voordelen?

De zwakke actieradius heeft twee interessante voordelen: het is mogelijk de te behandelen zones zeer precies te bestralen en de omliggende gezonde weefsels te sparen. En omdat de te behandelen zone zeer goed afgebakend is, mag de dosis radioactiviteit hoog zijn, wat de efficiëntie verhoogt.

4. Op wie kan de techniek worden toegepast?

De medische criteria bij de behandeling van prostaatkanker zijn de volgende:

• een PSA-gehalte (prostaat specifiek antigen) dat lager is dan 10 ng/ml
• een Gleasonscore lager dan 7 (dit is een methode om de evolutie van de kanker te evalueren door biopsie)
• een prostaatvolume lager dan 50 g.

“De brachytherapie wordt aangeraden voor weinig agressieve, vaak dus vroegtijdig opgespoorde kankers”, zegt de uroloog prof. Paul Van Cangh.

Andere toepassingsvormen zijn bijvoorbeeld:

• bij slokdarmgezwellen als aanvulling van de uitwendige bestralingsreeks.
• bestraling van baarmoeder- en baarmoederhalsgezwellen, al dan niet in combinatie met wegname van de baarmoeder of met uitwendige bestraling
• als boostbehandeling na uitwendige bestraling bij een borsttumor die borstsparend behandeld werd.

5. Hoeveel zaadjes zijn er nodig?

Dat varieert van patiënt tot patiënt, volgens het volume van de prostaat, de radioactieve waarde van de zaadjes, enz. Gewoonlijk worden 40 tot 80 zaadjes via een holle naald ingebracht.

6. Hoe verloopt de therapie?

De implantatie gebeurt onder algemene verdoving. Een rectale sonde wordt ingebracht en blijft ter plaatse terwijl de zaadjes worden ingeplant, zo kan de prostaat voortdurend in het oog gehouden worden. Ze is verbonden met software die berekent hoeveel radioactieve zaadjes er moeten worden geplaatst en waar. Meestal kan de patiënt nog dezelfde dag, ofwel de volgende dag, naar huis. De radioactiviteit van de zaadjes verlaagt snel met de tijd. Na zes weken is ze quasi nul.

7. Zijn er neveneffecten?

Weinig. De stralen kunnen wat moeite geven om te plassen gedurende enkele dagen na de plaatsing en wat irritatie van het rectum. Maar in ieder geval verdwijnen deze neveneffecten vrij snel.

8. Moet de omgeving voorzorgen nemen?

Gedurende de eerste zes weken moet de patiënt vermijden om een jong kind op de knieën te nemen of in de nabijheid van een zwangere vrouw te komen. Een niet-zwangere volwassene daarentegen mag bij hem slapen, zonder zich zorgen te maken.

9. Wordt brachytherapie enkel gebruikt in de behandeling van tumoren?

Neen. Tegenwoordig wordt ook hartbrachytherapie toegepast bij het verstopt raken van de kransslagaders of coronaire bloedvaten (wat zich uit door angor pectoris, pijn in de borst door hartkramp). Als onderdeel van de behandeling hiervan wordt soms een dilatatie toegepast. Het bloedvat wordt opnieuw opengerokken met de bedoeling het bloed er weer beter doorheen te laten stromen. Dit gebeurt met behulp van een ballonnetje dat via een catheter tot in het bloedvat wordt opgeschoven. Daarna wordt meestal een stent aangebracht, een kokertje van metalen vlechtwerk dat het bloedvat moet openhouden. Helaas duikt na verloop van tijd vaak opnieuw een probleem op: bepaalde cellen in de bloedvatwand groeien te snel en doen een reactie ontstaan die opnieuw voor een vernauwing zorgt.

Door inwendige bestraling van het bloedvat na de oorspronkelijke ballondilatatie (al dan niet met stentplaatsing) kan dit voorkomen worden.

10. Hoe gebeurt hartbrachytherapie?

In het bloedvat wordt, net zoals het ballonnetje, via een catheter gedurende enkele minuten een stukje stralend materiaal ingebracht. Voor het overige blijft de behandeling dezelfde.