© Getty Images/iStockphoto

Fructose, vriend of vijand?

De naam zegt het al: fructose is suiker die van nature in fruit aanwezig is. Soms wordt fructose voorgesteld als een natuurlijke zoetstof, waar de voedingsindustrie overigens almaar gretiger gebruik van maakt. Maar mag je er volop van eten of is het toch opletten geblazen?

Wanneer we het over suiker hebben, gaat het meestal om sacharose afkomstig van suikerriet en suikerbiet, vaak in onbewerkte vorm, als kristalsuiker of bruine suiker. ‘Maar er zijn heel veel soorten suiker’, verduidelijkt Serge Pieters, professor dieetleer aan het Institut Paul Lambin.

‘Je hebt enkelvoudige suikers, die maar uit één molecule zijn opgebouwd (glucose, fructose, galactose...), en complexe suikers (maltose, lactose...) waar verschillende moleculen met mekaar binden.’

Sacharose bestaat uit twee enkelvoudige suikers: glucose – de favoriete brandstof van ons lichaam en onze hersenen – en fructose. Fructose vind je ook terug in fruit en honing, respectievelijk voor 10% en 40%.

Op het eerste gezicht lijkt fructose ook in meer dan één opzicht interessant. In tegenstelling tot glucose gaat het om suiker met een lage glycemische index: wanneer je ervan eet, gaat je bloedsuikerspiegel niet pieken. Beter nog: fructose alleen heeft meer zoetkracht dan sacharose; je moet er minder van gebruiken om eenzelfde zoete smaak te bekomen. ‘Voor diabetespatiënten leek fructose alleen dus een uitstekend alternatief voor sacharose’, aldus Serge Pieters. ‘Een tijdlang werden producten ontwikkeld die gezoet waren met fructose, zoals chocolade en koekjes. Je zou fructose dus een van de allereerste zoetstoffen kunnen noemen.’ Je kan ze nog altijd kopen in de vorm van poeder of siroop. Denk bijvoorbeeld aan agavesiroop, een plantaardige zoetstof die rijk is aan fructose.

Te veel fructose bevordert hart- en vaatziekten

Sindsdien is men echter gaan inzien dat de consumptie van fructoserijke producten niet helemaal zonder gevaar is. Vandaag wordt de consumptie ervan zelfs afgeraden, of je nu diabetespatiënt bent of niet. ‘Fructose met mate (minder dan 50 g/dag) geconsumeerd, is niet slechter dan glucose of sacharose’, verduidelijkt dr. Alexandra Gallez, arts en voedingsdeskundige. ‘Maar aangezien de opname van fructose in de darmen, nieren en lever niet wordt gereguleerd door insuline, wordt ze bij overmatige inname (meer dan 60 tot 70 g/dag) in de nieren omgezet in glucose en in de lever in triglyceriden. Waardoor je bloedsuikerspiegel stijgt en je insulineresistentie toeneemt, alsook het vetgehalte in je bloed. Wanneer je er te veel van eet, kan fructose dus hart- en vaatziekten en diabetes type 2 veroorzaken.’

Bovendien is de calorische waarde van fructose niet neutraal – ze bevat evenveel calorieën als sacharose – en ze kan, wanneer je er grote hoeveelheden van eet, een laxerend effect hebben. Vermoed wordt ook dat fructose leverschade kan veroorzaken en mogelijk aandoeningen als leververvetting in de hand kan werken, wat gepaard gaat met ontsteking en fibrose van de lever. Dat laatste met enig voorbehoud, want dit effect werd nog niet onweerlegbaar aangetoond.

Verdoken consumptie

Hoewel de consumptie van fructose wordt afgeraden, wordt deze suiker toegevoegd aan producten waar je het niet zou verwachten. Zo maakt de voedingsindustrie almaar vaker gebruik van fructose in bereide voeding en drankjes, vooral dan in de vorm van maïsstroop (ook glucose-fructosestroop genoemd). Door haar lage productiekosten en grote zoetkracht biedt deze suiker fabrikanten alleen maar voordelen.

‘Je vindt fructose terug in frisdranken, koekjes, maar ook in hartige bereidingen, waar ze als smaakversterker fungeert’, aldus Serge Pieters. We kunnen het dus niet genoeg herhalen: lees het etiket voor je een product koopt! Moeten we fructoserijke bereide producten dan bannen? ‘In de dieetleer gaan we uit van het principe dat er geen verboden voedingsmiddelen zijn. Maar van sommige stoffen, zoals fructose, eet je best zo weinig mogelijk, dus enkel om jezelf af en toe een pleziertje te gunnen.’ Vermits sacharose in ons lichaam wordt afgebroken in glucose en fructose, is het daarom beter ‘de aanbevelingen van de Wereldgezondheidsorganisatie (WHO) voor de inname van suiker ter harte te nemen’, voegt de professor dieetleer er nog aan toe. ‘Zo moet je de inname van vrije suikers beperken tot 5% van je totale energie-inname.’ Dat komt neer op zes koffielepels suiker per dag, ongeacht de voedingsmiddelen. Ook hier is het uitkijken voor verborgen suikers!

Wat met fruit?

Ook fruit bevat fructose. Moeten we dan minder of helemaal geen fruit meer eten? ‘Aanbevolen wordt om twee porties fruit per dag te eten’, aldus dr. Gallez. ‘Het is dus niet raadzaam om naar hartenlust fruit te eten, vooral omwille het hoge koolhydratengehalte, waaronder fructose. Want al neem je natuurlijk niet enkel fructose in, maar ook vezels, vitaminen en mineralen die goed zijn voor je gezondheid, toch heeft fructose in fruit dezelfde metabole eigenschappen als fructose in industrieel gesuikerde drankjes. Vijf appels leveren min of meer dezelfde hoeveelheid fructose aan als drie blikjes cola. Maar het verzadigingsgevoel zal bij frisdrank veel lager liggen en de glycemische index veel hoger!’ Het is dus zeker niet de bedoeling om helemaal geen fruit meer te eten.

Partner Content