Rembrandts standbeeld op het Amsterdamse plein dat naar hem werd genoemd © GETTY IMAGES

Nederland viert Rembrandt

In 1669, precies 350 jaar geleden, overleed Rembrandt van Rijn. Onze noorderburen hebben 2019 dan ook uitgeroepen tot Rembrandt-jaar, met Leiden en Amsterdam als polen.

Leiden. De jonge Rembrandt

We kennen Leiden vooral van de universiteit, maar het was ook de geboortestad van Rembrandt. Hij zag hier in 1606 het levenslicht als negende kind van een molenaar en een bakkersdochter. Nadat hij de Latijnse school had gevolgd, schreven zijn ouders hem in 1620 in aan de universiteit. Hij was amper 14. Maar Rembrandt haakte snel af en ging in de leer bij schilder Jacob van Swanenburgh. Hier ontwikkelde hij zijn talent, leerde hij het vak en experimenteerde hij met nieuwe technieken en grondstoffen. In 1624 richtte hij zijn eigen atelier op. Uit die tijd dateren ongeveer 40 werken.

Rembrandtwandeling

Deze brengt je langs een replica van de molen van vader van Rijn, de Latijnse school waar de jonge Rembrandt op de banken zat en de plek aan de Weddesteeg waar zijn geboortehuis stond. Een standbeeld van de kleine Rembrandt herinnert aan zijn jeugdjaren. Aan de Langebrug 89 bevond zich de studio van Jacob van Swanenburgh. Die is er nu helemaal nagebouwd en een video experience dompelt je onder in Rembrandts vroege jaren. Een alternatief voor de wandeling is een boottocht op de grachten. Leiden is een beetje Amsterdam in het klein: vanop het water krijg je een mooi beeld van de stad en zijn 17de-eeuwse panden, die eruit zien alsof de Gouden Eeuw nooit is geëindigd.

Leiden vanop het water, alsof de Gouden Eeuw nooit is gestopt.
Leiden vanop het water, alsof de Gouden Eeuw nooit is gestopt.© ISTOCK

Museum De Lakenhal

Leiden was in die Gouden Eeuw de tweede grootste stad van Nederland en een belangrijk centrum voor de textielhandel. Getuige daarvan De Lakenhal, nu een museum dat in de lente de deuren opent na renovatie. In De Lakenhal staat de expo Jonge Rembrandt op het programma, helemaal in het teken van zijn beginjaren. Werken die de meester op Leidse bodem maakte, keren na bijna 400 jaar terug naar zijn geboortestad. De Lakenhal heeft er daar twee van in de eigen collectie: Brillenverkoper (ca. 1624) en Historiestuk met zelfportret van de schilder (1626).

Jonge Rembrandt. 3/11 tot 9/2/2020, Museum De Lakenhal, Leiden. www.lakenhal.nl. Erheen. Met de Thalys van Brussel of Antwerpen tot Rotterdam, daarna de IC-trein tot Leiden. www.visitleiden.nl

Amsterdam. Roem en aanzien

In 1631 trekt de ambitieuze, gedreven schilder naar Amsterdam, want daar kon je als kunstenaar geld verdienen. De stad was toen het economische en culturele centrum van de wereld. Dankzij de bloeiende handel woonden er veel kapitaalkrachtige burgers, die hun rijkdom wilden etaleren met schilderijen en kunstvoorwerpen. Er zijn toen miljoenen schilderijen gemaakt. Rembrandt onderscheidde zich van zijn tijdgenoten door de manier waarop hij zijn onderwerpen belichtte: hij dwong een kijkrichting af. Amsterdam werd zijn biotoop.

Rembrandthuis

In 1639, hij is dan een prille dertiger, mag Rembrandt zich al een alom gevierd kunstenaar noemen. Samen met zijn vrouw Saskia Uylenburgh koopt hij een monumentaal koopmanshuis in de Jodenbreestraat, het huidige Rembrandthuis. De schilder woonde en werkte er bijna 20 jaar. Aan de hand van een inventaris is het huis heringericht met meubels, kunst en voorwerpen uit die tijd. Bezoek zijn atelier, de oude keuken, de woonkamer, en waan je in de 17de eeuw.

Het Rembrandthuis geeft de aftrap van het herdenkingsjaar met de expo Rembrandt’s Social Network, over Rembrandts relaties. Want de grote kunstenaar was geen eenzaam genie. Hij was een goede netwerker en zette dat sociale netwerk doelbewust in: familie en vrienden kochten zijn kunstwerken, leenden hem geld en daagden hem artistiek uit. Onder meer jeugdvriend Jan Lievens, kunstkenner Jan Six en de familie van zijn vrouw, de Uylenburghs, speelden een rol.

In 1658 moet Rembrandt het pand verkopen omdat hij iets te veel boven zijn stand heeft geleefd en tegen torenhoge schulden aankijkt. De laatste tien jaar van zijn leven brengt hij door in een huurhuis in de Jordaan, samen met zijn tweede vrouw Hendrickje Stoffels en zijn kinderen Titus en Cornelia. Dat belet hem niet nog meesterwerken af te leveren.

Rembrandts Social Network. 1/2 tot 19/5 in Rembrandthuis, Amsterdam. www.rembrandthuis.nl

Rijksmuseum

Voor het eerst in de geschiedenis presenteert het Rijksmuseum een overzichtstentoonstelling van alle schilderijen, prenten en tekeningen van Rembrandt uit de eigen collectie. Het gaat om 400 werken, de grootste verzameling Rembrandts ter wereld. Het absolute pronkstuk is natuurlijk De Nachtwacht. In juli 2019 start het museum met het grootste onderzoek ooit naar het schilderij. Dat zal plaatsvinden in de Nachtwachtzaal. Om het schilderij wordt dan een ruimte afgebakend met bijzonder helder glas. Hierdoor kan iedereen het restauratieproces op de voet volgen en blijft De Nachtwacht permanent zichtbaar.

Alle Rembrandts. 15/2 tot 10/6 in het Rijksmuseum, Amsterdam. www.rijksmuseum.nl

Rembrandtroutes

Tijdens het Rembrandtjaar kan je diverse routes volgen door het Amsterdamse stadscentrum, langs plekken waar Rembrandt heeft verbleven. Het Rijksmuseum stippelde ze uit. Je kan ze te voet, per fiets en per rondvaartboot doen.

Rembrandtroutes. www.rijksmuseum.nl

Erheen. Met de Thalys van Brussel of Antwerpen rechtstreeks naar hartje Amsterdam. www.iamsterdam.com

Meer Rembrandt

De Hollandse meester wordt gevierd van Middelburg tot Leeuwarden. Het herdenkingsjaar is dan ook een mooie gelegenheid om minder bekende Nederlandse steden te ontdekken die een belangrijke rol speelden in de Gouden Eeuw. Zo zijn er onder meer evenementen en tentoonstellingen in Den Haag, Delft en Haarlem.

Het volledige programma vind je op www.rembrandt-2109.nl/

Partner Content