Herbronnen in Wallis

Gezonde berglucht, medicinale planten, knuffelkoeien en warmwaterbronnen. In het Zwitserse kanton Wallis voel je je een met de natuur. Zonder aan comfort in te boeten, want hier heb je zelfs op 2.000 meter hoogte wifi.

We beginnen onze ontdekkingstocht in Val d’Hérens (Eringerdal), een vallei met lieflijke dorpjes en eeuwenoude huizen. Opvallend zijn de donkere houten schuurtjes die lukraak lijken neergepoot temidden de alpenweiden. De Zwitsers noemen ze mayens, zomerverblijven voor de koeien, schapen én de boer die de hele zomer op de alm verblijft, dicht bij zijn beesten. Hier rijpt ook de Alpenkaas waar je je in Wallis vooral in gesmolten toestand tegoed kan aan doen tijdens een heerlijke raclette. Het donkere hout is afkomstig van de lork, een naaldboom die in de herfst prachtig oranje kleurt en zijn naalden verliest.

Landbouweiland

In Nax maken we kennis met Madhu en Bruno. Zij organiseren natuurwandelingen en laten ons eetbare en medicinale planten ontdekken. “Hier werden al eeuwen geleden medicinale planten ingezet. En omdat de boeren weinig pesticiden gebruiken, kan je ook vandaag van de natuur leven.” In het droge en zonnige Wallis vind je voornamelijk salie, rozemarijn, tijm, maar ook absint, dat tot een straf alcoholisch drankje wordt verwerkt, maar ook heilzaam is voor de spijsvertering. Bruno is vooral fan van netels. “De enige plant die acht van de negen essentiële mineralen bevat”, zegt hij. Madhu rolt voorzichtig een netelblad op zodat we er veilig van kunnen proeven, maar ik slaag er toch in om mijn bovenlip in brand te zetten. Niet erg, al voel ik de rest van de dag toch een lichte tinteling in mijn mond. Dan maar liever het toastje met netelpesto dat Bruno voor ons heeft klaargemaakt. Overnachten doen we in een Alpenhut boven de boomgrens, op 2.100 meter. Beneden schijnen de lichtjes van Nax, boven ons ontelbare sterren.

Wanneer we afdalen staat er een korte wandeling van de berg La Luette naar de agricultuursite van Ossona op het programma. Ossona ligt op een kleine groene heuvel, als een eilandje temidden de hoge bergen. Het gehucht was 40 jaar lang verlaten, maar tien jaar geleden begon men het met overheidsgeld uit te bouwen tot een site voor duurzame landbouw en agrotoerisme. Wie langs het gehucht wandelt, botst op geiten, koeien, varkens en zelfs een forelvijver. De wijnranken leveren heerlijke wijn die je kan proeven in de Auberge d’Ossona. Je kan de oase van rust bereiken met de wagen – die je ergens halverwege de heuvel moet achterlaten op een parking – maar wij kiezen voor de langere wandeling langs de Passerelle d’Ossona, een 130 m lange hangbrug die ons over een diepe afgrond brengt. Wie hoogtevrees heeft, kijkt best niet naar beneden!

Koeien met karakter

We zijn ze tijdens onze wandelingen al een paar keer tegengekomen, maar dankzij boer Marius kunnen we van dichtbij kennis maken met de Vache d’Hérens. De typische kleine, gedrongen, donkerbruine koe kom je overal tegen in Wallis. Je ziet ze nooit in grote kuddes. Boeren houden ze niet zozeer voor de melk – die geven ze niet veel – maar voor de folklore. Wanneer de koeien aan het begin van de zomer naar de alpenweide gebracht worden, vechten ze onder elkaar uit wie de baas – de koningin – van de kudde wordt. Met hun hoorns en hun koppen duwen ze elkaar naar achteren tot een van de twee opgeeft. En zo gaat het door tot ze beslist hebben wie de sterkste is.

In de lente en herfst, wanneer de koeien beneden in de dorpen zijn, worden heuse combats des reines georganiseerd. De sterkste koeien, de koninginnen, nemen het dan tegen elkaar op in een arena. De koe die wint, kan voor veel geld verkocht worden. Maar een koe verkopen doet Marius niet graag. Hij probeert de aandacht te winnen van Victoire, vorige zomer nog koningin van de kudde, maar sinds kort verslagen door een jonger exemplaar. Terwijl de andere koeien nieuwsgierig komen kijken en snuffelen aan de kaas en wijn die Marius ons voorschotelt, loopt Victoire nukkig weg.

Na een verkwikkende nacht in een luxueus gerenoveerde mayen sta ik op met zicht op de Dent Blanche, de witbesneeuwde berg die deze vallei typeert. De opkomende zon kleurt de vallei oranje. Met spijt in het hart verlaten we dit betoverende dal. We rijden langs de aardpiramiden van Euseigne, een bijzonder natuurfenomeen van geërodeerde morene, en steken de Rhône over richting Leukerbad, waar de weg lijkt te eindigen. Het kuuroord ligt op 1.400 meter, ingesloten tussen bergen van meer dan 3.000 meter. Het is de ideale plek voor wandelaars en mountainbikers die na een stevige kuitenbijter graag ontspannen in de thermen. Dagelijks stroomt er 3,9 miljoen liter warm water uit de 65 warmwaterbronnen die in en rond de stad opborrelen. Afhankelijk van de bron, kan de temperatuur oplopen tot 51°C. Wij gaan lekker ontspannen in de Leukerbad Thermen alvorens de bronnenwandeling aan te vatten. Van het bronwater wordt immers gezegd dat het goed is voor de spieren en reumaklachten vermindert. Een unieke ervaring is het zeker: baden in de frisse buitenlucht omringd door hoge rotsen en besneeuwde toppen, terwijl de stoom van het warme water je omringt.

IJs- en sneeuwvrij

Fris en monter vatten we de wandeling aan die ons naar de oevers van de rivier Dala brengt. Gids Werner leidt ons via steile straatjes naar een lieflijk groen grasperk. Hij opent een luik in de grond en meteen zie je stoom opstijgen. Op deze speelweide kwamen de Romeinen pootjebaden in het warme water. Nu wordt het met grote buizen naar de stad gebracht, waar de warmte van het water ook gebruikt wordt om de straten ijs- en sneeuwvrij te houden. “Het water sijpelt via de bergen tot 2.000 meter onder het zeeniveau. Daar blijft het 40 jaar opwarmen voor het terug naar de oppervlakte borrelt”, weet Werner. Wat intussen ook opborrelt is de Dala, die een smalle canyon heeft uitgesleten. We klauteren via ijzeren bruggen en trappen naar boven waar een zonovergoten Alpenweide mét buvette op ons wacht.

Zonder pijn in de kuiten – dankzij het bronwater? – gaan we te voet van Inden naar Varen, een dorp omringd door wijnranken. We lopen over een historisch pad dat al sinds de middeleeuwen mensen, dieren en goederen vanuit Wallis via Leukerbad over de Gemmi Pass naar Bern brengt. Het stuk tussen Inden en Varen is makkelijk begaanbaar en loopt deels langs een oude spoorwegbedding. Het biedt spectaculaire gezichten op het Rhônedal en het Pfyn-Finges natuurgebied, een van de grootste aaneengesloten dennenbossen in de Alpen.

De volgende dag wagen we ons aan het hogerop gelegen deel van de historische route. Mannen die er in minder dan één uur in slagen (vrouwen krijgen vijf minuten meer) de steile bergwand van Leukerbad naar het Daubensee op te klimmen, krijgen een gratis ticket voor de thermen. We kijken naar het kronkelende pad in de rotsen en besluiten al snel om de kabelbaan te nemen. Het Daubensee is een van de weinige grote natuurlijke meren in Wallis en ligt op de grens met het kanton Bern. In juli komen feestvierders van beide kantons hier samen voor het schapenfeest. Een hele zomer lang resideren er zo’n 800 schapen aan het meer. Wij worden tijdens onze wandeling rond het water enkel vergezeld door vogels, en stilte.